Ο «αγέλαστος κωμικός» είναι εδώ ο Λιούκ Σάνον, ένας φωτογράφος που είναι ερωτευμένος με την Σάλι, μια όμορφη γραμματέα των κινηματογραφικών στούντιο MGM. Για να την κάνει να τον προσέξει, αποφασίζει να γίνει cameraman στην εταιρεία ώστε να είναι πιο κοντά της. Όμως με την κινηματογραφική κάμερα στα χέρια είναι εντελώς αδέξιος και κάνει συνεχώς λάθη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα. Ό,τι προσπαθεί να κάνει καταλήγει σε φιάσκο, έτσι σκέφτεται άλλους τρόπους για να πλησιάσει την Σάλι…

Η τελευταία μεγάλη κωμωδία του Μπάστερ Κίτον.

Με τις ανεπανάληπτες ερμηνείες των Έντουαρτ Σέντγουϊκ & Μπάστερ Κίτον

Μια απ’ τις πιο συγκινητικές ερμηνείες του αξεπέραστου κωμικού

Κλασικός Μπάστερ Κίτον, με άφθονα γκαγκς, επινοητικές συλλήψεις στην πλοκή και μια ευγενική ερωτική ιστορία στο επίκεντρο.

Είναι ένα από τα τελευταία φιλμ της κλασσικής περιόδου του Μπάστερ Κίτον πριν την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου.

Η χρυσή εποχή του βωβού κινηματογράφου έμελλε να κρατήσει λίγο, όμως το κοινό μπόρεσε να απολαύσει κάποιους σπουδαίους καλλιτέχνες. Ο Μπάστερ Κίτον υπήρξε μια από τις κορυφαίες μορφές του βωβού, προσφέροντας άφθονο γέλιο αν και κανείς θεατής δεν είδε τον ίδιο να γελά.

Ο Μπάστερ Κίτον μπροστά από την κάμερα του συν-σκηνοθέτη Έντουαρντ Σέντγουϊκ δίνει μια από τις ξεκαρδιστικότερες παραστάσεις του.

Όταν ήρθε η εποχή που ο κινηματογράφος απέκτησε φωνή, ο Μπάστερ Κίτον άρχισε να σιωπά… Αυτός που πρόσφερε τόσα στο σινεμά πέθανε φτωχός και ξεχασμένος.

Είναι ένα από τα τελευταία φιλμ της κλασσικής περιόδου του Μπάστερ Κίτον πριν την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου. Ο «αγέλαστος κωμικός» είναι εδώ ο Λιούκ Σάνον, ένας φωτογράφος που είναι ερωτευμένος με την Σάλι, μια όμορφη γραμματέα των κινηματογραφικών στούντιο MGM. Για να την κάνει να τον προσέξει, αποφασίζει να γίνει cameraman στην εταιρεία ώστε να είναι πιο κοντά της. Όμως με την κινηματογραφική κάμερα στα χέρια είναι εντελώς αδέξιος και κάνει συνεχώς λάθη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα. Ό,τι προσπαθεί να κάνει καταλήγει σε φιάσκο, έτσι σκέφτεται άλλους τρόπους για να πλησιάσει την Σάλι…
Η χρυσή εποχή του βωβού κινηματογράφου έμελλε να κρατήσει λίγο, όμως το κοινό μπόρεσε να απολαύσει κάποιους σπουδαίους καλλιτέχνες. Ο Μπάστερ Κίτον υπήρξε μια από τις κορυφαίες μορφές του βωβού, προσφέροντας άφθονο γέλιο αν και κανείς θεατής δεν είδε τον ίδιο να γελά.


“ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΗΣ ”
του Βασίλη Ραφαηλίδη

Ο Μπάστερ Κίτον μπροστά από την κάμερα του συν-σκηνοθέτη Έντουαρντ Σέντγουϊκ δίνει μια από τις ξεκαρδιστικότερες παραστάσεις του.
Όταν ήρθε η εποχή που ο κινηματογράφος απέκτησε φωνή, ο Μπάστερ Κίτον άρχισε να σιωπά… Αυτός που πρόσφερε τόσα στο σινεμά πέθανε φτωχός και ξεχασμένος.
Ο Μπάστερ Κίτον δεν είναι ούτε ιδιαίτερα γνωστός ούτε ιδιαίτερα αγαπητός στο πλατύ κοινό, παρά την έξω από κάθε αμφισβήτηση αξία του ως του πιο πηγαίου και του πιο κινηματογραφικού κωμικού του κινηματογράφου: η σύγκριση με τον ομότεχνό του Τσάρλι Τσάπλιν απέβαινε σχεδόν σχεδόν πάντα εισ βάρος του, μέχρι το 1960 περίπου, όταν άρχισε μια προσεκτικότερη και συστηματικότερη μελέτη του πρωτότυπου στιλ του και της σύνθετης προβληματικής του - μελέτη που αντέστρεψε την αξιολόγηση: σήμερα σχεδόν κανείς μελετητής του κινηματογράφου δεν αμφισβητεί την πρωτοκαθεδρία του Μπάστερ Κίτον .

Τα βασικά χαρακτηριστικά του κωμικού του Κίτον είναι μια απίστευτης ακρίβειας σύνθετη και πολύπλοκη κίνησή του μέσα σ' ένα χώρο αδρανών γεωμετρικών σχημάτων, γεμάτο ετεροκλήσεις, άμορφες και, κυρίως, τυχαίες κινήσεις. Δε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως ο Κίτον είναι είδος μανιακού γεωμέτρη που προσπαθεί να επθιβάλει τους νόμους της δικής του πολυδιάστατης γεωμετρίας μέσα στο απειροδιάστατο χάος ππου τον περιβάλλει .

Αμετάθετος στόχος της κίνησης του Κίτον μέσα στο χώρο είναι, θα μπορούσε να πει κανείς, η κατάργηση των φυσικών νόμων - αλλά οι νόμοι αυτοί τελικά επιβάλλονται, χωρίς ωστόσο να εξουδετερώνουν τον μόνιμα εξεγερμένο κοντό ανθρωπάκο που βγαίνει θριαμβευτής μέσα από κάθε σύγκρουση.

Σε τελική ανάλυση, οι κινήσεις τπθ Κίτον είναι κινήσεις εκκρεμούς που περνάει μόνιμα από μια σταθερή κατάσταση ισορροπίας σε μια πρόσκαιρη κατάσταη ανισορροπίας. Τούτο ακριβώς το συνεχές πέρασμα από την ισορροπία στην ανισορροπία - και αντίστροφα - δημιουργεί στον θεατή μια κατάσταση ευφορίας που καταλήγει σε τρανταχτό γέλιο.

Ένα τέτοιο στιλ μαθηματικού, θα λέγαμε, κωμικού είναι πάρα πολύ απομακρυσμένο τόσο από τον παραδοσιακό ουμανισμό που επικαλείται συνεχώς την συμπάθεια του θεατή για τον "πάσχοντα" κωμικό όσο και από την κοινωνιολογία, την ψυχολογία και, βέβαια, τη μεταφυσική που, που εντούτοις, δεν το εμοδίζει να βάζει σε λειτουργία όλα τα παραπάνω, λειτουργώντας ως καταλύτης.

Όντας πολυεπίπεδο και αρμονικό, το κωμικό του Κίτον είναι, πριν από κάθε τι, όμορφο. Και όπως είναι γνωστό, η ομορφιά, η χάρις και η κομψότητα δύσκολα συμβιβάζονται με το γκροτέσκο και το χιουμοριστικό. Εντούτοις, ο μεγάλος Κίτον παραμένει ξεκαρδιστικά κωμικός παρά την υπέρτατη κομψότητα της κάθε του κίνηση. Κάτι ανάλογο, κανείς κωμικός δεν το πέτυχε ποτέ.

Για να αποφύγει ο Κίτον το γκροτέσκο ή φαρσικό κωμικό που γίνεται φανερό κυρίως με την έκφραση του προσώπου, κρατάει το δικό του πρόσωπο απολύτως ασύσπαστο, αχρηστεύοντας έτσι το βασικότερο "εργαλείο" έκφρασης κάθε ηθοποιού. Τούτη η μαρμάρηνη παγερότητα του προσώπου του ήταν η αιτία να του κολλήσουν εντελώς άστοχα το παρατσούκλι "ο αγέλαστος κωμικός".

Γιατί αυτός αυτό που θέλει να αποφύγει ο Κίτον, δεν είναι το γέλιο ή το χαμόγελο, αλλά η έκφραση συναισθημάτων - μια έκφραση που θα τον οδηγούσε κατευθείαν στον ψυχολογισμό, ο οποίος του είναι εντελώς ξένος και άχρηστος.

Ωστόσο, σ' αυτό το απόλυτα ασύσπαστο πρόσωπο κινούνται δαιμονικά δύο πελώρια μάτια που, ως περισκόπιο, ερευνούν ακατάπαυστα τον γύρω κόσμο, ο οποίος δεν είναι ούτε εχθρικός ούτε φιλικός. Ή, καλύτερα που είναι και τα δύο, είτε ταυτόχρονα είτε σε μια γρήγορη αλληλοδιαδοχή.

Εδώ ακριβώς έχει την ρίζα του και το περιβόητο "διπλό γκαγκ" του Κίτον, που δεν το πέτυχε τόσο σωστά κανείς άλλος κωμικός και που μοιάζει με τη διπλή του ακροβάτη: το οπτικό κωμικό εύρημα - στην κινηματογραφική ορολογία το λέμε γκαγκ - πριν καν εξαντληθεί, ακολουθείται αλυσιδωτά από έναν δεύτερο, ριζικά διαφορετικής έννοιας από το πρώτο. Έτσι, 'οτι καταστρέφεται στο πρώτο, αποκαθίσταται στο δε'υτερο - και το αντίστροφο. Έιναι εκπληκτικό να διαπιστώνει κανείς στον Κίτον μια εμπειρική μεν, αλλά τόσο σωστή γνώση βασικών εννοιών της διαλεκτικής

Ο ΚΑΜΕΡΑΜΑΝ ( ελληνικός τίτλος Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΗΣ ), ταινία γυρισμένη το 1928, παραμένει μια απάτητη κορυφή του κινηματογραφικού κωμικού. Στη βάση ενός στοιχειώδους θέματος - ένας κοινός φωτογράφος που γίνεται καμεραμάν κατά λάθος, χάρις στον 'ερωτά του για μια γραμματέα κινηματογραφικής εταιρείας -, ο Κίτον στήνει έναν πύργο ιδιοφυών ευρημάτων που διαδέχεατι το ένα τ' άλλο με καλπαστικό ρυθμό, και κρατάει το θεατή σε μια κατάσταση συνεχούς ευφορίας: μέχρι που να προλάβει να γελάσει, ένα δεύτερο εύρημα έρχεται να εξουδετερλωσει το πρώτο, ένα τρίτο το δεύτερο και έτσι μέχρι το τέλος. Κι όλα αυτά χωρίς την επικουρία του λόγου και χωρίς την ευκολία της επίκλησης των συναισθημάτων του θεατή, 'οπως στον Τσάπλιν.


The Cameraman: Ο σιωπηλός ήχος Του Chris Edwards.

Όσο περισσότερα πράγματα και γεγονότα γνωρίζουμε για τη ζωή ενός καλλιτέχνη, τόσο μπαίνουμε στον πειρασμό να βρούμε τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται στην εργασία του. Αυτό βέβαια μπορεί να μας πάει πολύ μακριά. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι ο Μπάστερ Κίτον είχε υπογράψει το 1928 μια συμφωνία με την MGM για καλλιτεχνική ελευθερία έναντι χρηματικής ασφάλειας, η οποία αποδείχτηκε καταστροφική για τον ίδιο. Είναι επίσης γνωστό ότι η συμφωνία αυτή κατέστρεψε, εκτός από την καριέρα του, τον γάμο του αλλά και την ψυχική του ηρεμία για κάποια χρόνια. Ίσως λοιπόν θα έπρεπε να εστιάσουμε σε κάποια στιγμιότυπα από τις ταινίες της MGM που απεικονίζουν τον εσωτερικό πόνο του καλλιτέχνη, όπως τα καλλιτεχνικά έργα τείνουν να κάνουν.

Είναι όμως αυτό αλήθεια; Ή μήπως πρόκειται για κάτι κατασκευασμένο, το οποίο σκέπτονται μόνο όσοι βλέπουν τα πράγματα από έξω; Κάτι τέτοιο συχνά είναι κακή τέχνη και όχι μια αριστουργηματική απεικόνιση του πόνου. Για παράδειγμα: το φιλμ του Κίτον «Spite Marriage» που έκανε για την MGM είναι από τα χειρότερα φιλμ του βωβού σινεμά. Όμως ο «Κινηματογραφιστής» είναι μια από τις καλύτερες.

Ας παρακολουθήσουμε τα γκαγκς από αυτή την ταινία: Ο Μπάστερ άλλοτε πάει πέρα-δώθε από τις καταιγίδες, άλλοτε τρώει τη βροχή, τα βαρέλια πέφτουν πάνω του θάβοντάς τον, και πολλά άλλα. Πώς θα μπορούσε να αισθάνεται ο Μπάστερ με όλα αυτά;
Ο «Κινηματογραφιστής» είναι η ταινία που ο Μπάστερ Κίτον ένιωθε πιο πιεσμένος από κάθε άλλη ταινία του: ένιωθε χάλια. Ο χαρακτήρας που υποδύεται, ένας ασήμαντος φωτογράφος του δρόμου, ώσπου κάποια στιγμή βλέπει μέσα από τη μηχανή του μια όμορφη κοπέλα και ο έρωτας τον χτυπάει κατακέφαλα. Όμως η κοπέλα έχει φύγει, υπάρχει μόνο στο χαρτί, κι ο Μπάστερ συνεχίζει να είναι μόνος. Η σκηνή αυτή είναι σπουδαία: η Σάλι (η κοπέλα της φωτογραφίας) τον κάνει να ξεφύγει από την ασήμαντη ζωή του για να κερδίσει την αγάπη της. Όταν μαθαίνει ότι είναι γραμματέας σε κινηματογραφική εταιρεία, αγοράζει μια κάμερα και προσπαθεί να γίνει
κινηματογραφιστής. Όλη αυτή του η προσπάθεια θα τον οδηγήσει σε απίστευτες γκάφες και αξέχαστα γκάγκς, που μόνο με αυτά του «Στρατηγού» θα μπορούσαν να συγκριθούν (και εκεί – παρεπιπτόντως – όλα τα κάνει πάλι για μια γυναίκα).
Όλες αυτές οι ξεκαρδιστικές σκηνές απομονώνουν τον θεατή από την πραγματική θλίψη.

Ο Μπάστερ πιέζεται διότι κινδυνεύει να χάσει την Σάλι, η οποία, εκτός από αξιαγάπητη, δείχνει να τον θέλει πραγματικά. Όταν λοιπόν αυτό δεν φαίνεται εφικτό, τότε πιέζεται ψυχικά και ο θεατής. Αυτό είναι το χιούμορ του Κίτον: πικρό και κυνικό.
Σαρκαστικό και ειρωνικό. Δεν σε αφήνει να γελάσεις με την ψυχή σου, είναι ένα είδος χαρμολύπης.

Αν και ο Κίτον πάντοτε προετοίμαζε επιμελώς τις σκηνές του στις ταινίες, ωστόσο στον «Κινηματογραφιστή» φαίνεται ότι σε κάποιες σκηνές αυτοσχεδιάζει, ιδιαίτερα στη σκηνή με το μπέιζμπολ. Ίσως αυτό να το έκανε για να εκτονωθεί από την πίεση του στούντιο, ίσως όμως και όχι. Όπως και να έχει, πρόκειται για σκηνές ανθολογίας, με την κάμερα να έχει σχεδόν ακινητοποιηθεί για να κάνει ο Κίτον τα κόλπα του. Άλλο ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του φιλμ είναι τα δραματικά close-up, όπως π.χ. στη σκηνή της θύελλας ή στην σκηνή της πισίνας. Οι σκηνές αυτές είναι μεν αστείες, όμως η αγωνία υπάρχει σε ένα δεύτερο επίπεδο, αφού το διακύβευμα είναι πάντα η αγάπη της Σάλι, που παραμένει κάθε άλλο παρά σίγουρη. Ως τελικό συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι ο «Κινηματογραφιστής» είναι μια σύνθετη, ανθρώπινη ταινία. Το στενάχωρο είναι πως είναι η αρχή του τέλους για τον μεγάλο κωμικό.