Ο Γιουσούφ, έχοντας εκτίσει φυλάκιση δέκα ετών, αποφυλακίζεται για λόγους υγείας. Είχε συλληφθεί στα 22 του χρόνια όντας φοιτητής για πολιτικούς λόγους (συμμετείχε σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που είχαν εξελιχθεί σε ταραχές). Μετά την αποφυλάκισή του και μη έχοντας τι άλλο να κάνει, αποφασίζει να επιστρέψει στο χωριό του στη Μαύρη Θάλασσα. Εκεί τον υποδέχεται μόνο η ηλικιωμένη και άρρωστη μητέρα του. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Γιουσούφ βρισκόταν στη φυλακή, ενώ η αδελφή του έχει παντρευτεί και βρίσκεται πλέον σε μεγάλη πόλη. Στο χωριό ζούν πλέον μόνο γέροι λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης και ο μόνος άνθρωπος με τον οποίον ο Γιουσούφ κάνει παρέα είναι ο παιδικός του φίλος Μιχαήλ. Καθώς σταδιακά ο χειμώνας αντικαθιστά το φθινόπωρο, ο Γιουσούφ θα γνωρίσει την Έκα, μια κοπέλα από τη Γεωργία που έχει περάσει τα σύνορα για να κερδίσει χρήματα ως πόρνη, ώστε να συντηρήσει την μητέρα και την μικρή κόρη της που βρίσκονται πίσω. Ούτε η χρονική στιγμή, ούτε οι συνθήκες ευνοούν αυτούς τους δύο ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικούς κόσμους. Κι όμως, η αγάπη γίνεται μια τελευταία, απεγνωσμένη προσπάθεια για να αδράξουν τη ζωή και να ξεφύγουν από τη μοναξιά…

Μια θαρραλέα Τούρκικη ταινία με θέμα το θάνατο, την αγάπη, την πολιτική.

Μία από τις καλύτερες και πιο σχολαστικές ταινίες τέχνης.

Ένα επιτυχημένο ξεκίνημα για τον νεαρό, ταλαντούχο Τούρκο σκηνοθέτη.


Η ταινία μοιάζει σε κάποια της σημεία με ντοκιμαντέρ, παρουσιάζοντας την πολιτικοκοινωνική κατάσταση στην Τουρκία των 90ς, εκθέτοντας με ειρωνεία την σκληρή πραγματικότητα της περιόδου, κάτι σπάνιο για τουρκική ταινία.

Το «AUTUMN» έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ όπως της Μπανγκόγκ, του Λοκάρνο και του Τορόντο αποσπώντας πολύ καλές κριτικές.

Είναι εμφανής η επιρροή του Ν. Μ. Τσεϊλάν (κορυφαίου σύγχρονου Τούρκου σκηνοθέτη) στην ταινία αυτή του Αλπέρ. Οι χαρακτήρες είναι κοινωνικοί παρίες, τα πλάνα μαγευτικά και επιβλητικά, ενώ οι διάλογοι λιτοί.


Φθινόπωρο (autumn) στην Τουρκία
Του Dan Fainaru.
Αν μη τι άλλο, η ταινία «Autumn» (sonbahar) είναι ένα ελπιδοφόρο ντεμπούτο από τον Τούρκο σκηνοθέτη Οζγκάν Αλπέρ. Βασικό στοιχείο του φιλμ είναι οι χαμηλοί τόνοι. Η ιστορία είναι σχεδόν αδιατάρακτη, κινούμενη αργά και σχεδόν κατά μήκος, παρουσιάζοντας τον βασικό χαρακτήρα (Γιουσούφ) ως μια θλιβερή ελεγεία ενός ανθρώπου που ξόδεψε άσκοπα τα νιάτα του.
Η ζωή του πλέον είναι ασορτί με το φθινόπωρο, μια εποχή του χρόνου που στην ταινία αυτή έχει εξόφθαλμα αλληγορική σημασία. Αν ως θεατές προσπαθήσουμε να σκεφτούμε μια άλλη ταινία που να της μοιάζει, το μυαλό μας θα πάει μάλλον στην ταινία του Κορεάτη Κίμ Κί Ντούκ «Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας και… Άνοιξη». Και όχι μόνο από τον τίτλο, αλλά γιατί – όπως και στην ταινία του Ντούκ – η φύση και εδώ παίζει πρωταρχικό ρόλο, αφού η απουσία σχεδόν διαλόγων την κάνει ουσιαστική πρωταγωνίστρια του φίλμ. Είναι σχεδόν απολύτως βέβαιο πως τα διεθνή φεστιβάλ θα αγαπήσουν πολύ το «Autumn», όπως γίνεται σχεδόν πάντα με τις τουρκικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, όμως είναι τέτοιο το ύφος της που η εμπορική της σταδιοδρομία είναι μάλλον αμφίβολη, χωρίς με αυτό να υποτιμάται η αξία της.
Η ταινία είναι γυρισμένη σε ένα ορεινό τοπίο με άγρια ομορφιά: είμαστε στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, κοντά στα σύνορα με την Γεωργία. Το εκπληκτικά αρχέγονο τοπίο χρησιμοποιείται από τον σκηνοθέτη με όλους τους τρόπους, δηλ. και στη μέρα και στη νύχτα αλλά και σε διαφορετικές καιρικές συνθήκες, ώστε να υπογραμμιστεί το δραματικό στοιχείο που σιγοκαίει σε όλη την ταινία. Έχουμε εδώ έναν τριαντάρη, τον Γιουσούφ (Ονούρ Σαγιάκ), που μόλις αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας. Δέκα χρόνια στη φυλακή για αντικυβερνητικές ενέργειες και «παράνομη» πολιτική δράση. Με κατεστραμμένους πνεύμονες από απεργίες πείνας, πλέον δεν έχει μέλλον. Μόνος του προορισμός το χωριό του στο βουνό, σε μια καλύβα μαζί με τη γριά μάνα του, για να μην την αφήσει μόνη μετά το θάνατο του πατέρα του και την «απόδραση» της κόρης της. Η ζωή περνά μέσα στην απάθεια, μόνο ο διαρκής βήχας του Γιουσούφ σπάει την κατατονική ατμόσφαιρα. Μόνος φίλος του είναι ο ξυλουργός Μιχαήλ, ο μόνος νέος που παντρεύτηκε και παρέμεινε στο χωριό, κυρίως επειδή δεν είχε το κουράγιο να διεκδικήσει ένα άλλο μέλλον, ο οποίος αργότερα θα ανακαλύψει ότι ο επαναστατικός ιδεαλισμός των παλιών του φίλων είναι πια παρελθόν. Την εκνευριστική μονοτονία θα σπάσει η εμφάνιση της Έκα (Μέγκι Κομπαλάτζε), μιας νεαρής Γεωργιανής που έφυγε από το Μπατούμι για να βγάλει κάποια χρήματα στην Τουρκία δουλεύοντας σαν πόρνη.
Είναι ο μόνος τρόπος να στείλει κάποια χρήματα στη μητέρα της και στην κόρη της που έχουν μείνει πίσω. Μεταξύ του Γιουσούφ και της Έκα θα δημιουργηθεί μια περίεργη, «σιωπηλή» σχέση, κάτι σαν μια αμοιβαία προσπάθεια να ξεγελάσουν τις μοναξιές τους.
Ο Γιουσούφ θυμίζει στην Έκα τις φιγούρες των ρωσικών μυθιστορημάτων που αρέσκεται να διαβάζει και, μετά από κάποιες λακωνικές συναντήσεις μεταξύ τους, θα ακολουθήσει μια νύχτα που μοιάζει όχι τόσο σαν μια πράξη αγάπης αλλά περισσότερο σαν μια αμοιβαία πράξη ελέους.
Πέρα από τις προσωπικές τραγωδίες των ηρώων, οι οποίοι δεν έχουν σε τίποτα να ελπίζουν, μπορούμε να διακρίνουμε την πικρή εξαπάτηση και το ξεθώριασμα του σοσιαλιστικού ονείρου. Οι ρυθμοί είναι – όπως είπαμε – αργοί, όπως και οι φθινοπωρινή μελαγχολία. Τα νεανικά όνειρα δυστυχώς ξεθωριάζουν όπως τα δέντρα το φθινόπωρο. Το εξαιρετικό φυσικό τοπίο αντισταθμίσει το μεγαλύτερο μέρος της αδράνειας, βοηθώντας στην δημιουργία καλύτερης διάθεσης. Μόνο οι επεισοδιακές και θορυβώδεις αναδρομές του παρελθόντος στην πόλη ταράζουν την ατμόσφαιρα και χρησιμοποιούνται από τον σκηνοθέτη με φειδώ και εξυπνάδα. Τέλος, οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι μινιμαλιστικές, ώστε περισσότερο να υποδηλώνουν παρά να δείχνουν καθαρά τα συναισθήματα.


Fernando F. Croce ‘Slant Magazine’ (23/03/09)
Η έγκλειστη ζωή είτε βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα μιας φυλακής είτε έξω από αυτά είναι το κυρίως θέμα της οπτικά θαυμάσιας ταινίας ‘Φθινόπωρο’.
Μετά από μια δεκαετία κρατούμενος στη φυλακή εξαιτίας συμμετοχής του σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, ο Γιουσούφ επιστρέφει στη γενέτειρά του τελείως καταπονημένος. Με αδύναμους πνεύμονες, υποφέροντας από αϋπνία και εντελώς μουδιασμένος φαίνεται η ζωντάνια του να έχει φθαρεί μαζί με τις νεανικές πολιτικές του ιδέες. (‘ Ξέρεις, φαίνεται σαν να μη ζεις στο παρόν’ παρατηρεί κάποιος άλλος χαρακτήρας του έργου). Ζώντας σε μια ξύλινη καλύβα με την ηλικιωμένη μητέρα του, ο Γιουσούφ, περνάει τον περισσότερο του χρόνο παρέα με έναν πρώην ριζοσπάστη φίλο (Σερκάν Κεσκιν) ο οποίος συμβιβάστηκε σε μια ασφαλή και ήσυχη ζωή ως ο ξυλουργός του χωριού. Ανήμποροι να διαγράψουν τις αναμνήσεις των διαδηλώσεων και των εξεγέρσεων στις φυλακές παρακολουθούν τις ένδοξες εκείνες εποχές να ξεγλιστράνε σαν νερό από τα χέρια τους. Στο δρόμο του ο Γιουσούφ συναντάει την Έκα (Μέγκι Κομπαλάτζε), μια Γεωργιανή πρόσφυγα η οποία πουλάει το κορμί της για να ζήσει την οικογένειά της που βρίσκεται κατά μήκος των συνόρων. Πρόκειται για μια πόρνη η οποία – ως είθισται στις περισσότερες ταινίες- είναι ένας άγγελος μεταμορφωμένος με αγάπη στη Ρώσικη λογοτεχνία. Το πλατωνικό φλερτ μεταξύ των δυο τους οδηγεί σε ένα αμοιβαίο αναγεννησιακό ειδύλλιο το οποίο συναγωνίζεται την αποκαλυπτική σχέση του Γιουσούφ με τα μαγευτικά τοπία γύρω του, τα συχνά πλαισιωμένα από πόρτες και παράθυρα που παραπέμπουν σε καμουφλαρισμένα κελιά φυλακών. Πρόκειται για μια αντίθεση που δεν περνάει απαρατήρητη μεταξύ των απαθών περιπλανήσεων του πρωταγωνιστή και του βαρύγδουπου πικτοριαλισμού του φυσικού τοπίου. Η ταινία αν και έχει ως στόχο να τονίσει την πολιτισμική ταυτότητα καθώς και το αναπόφευκτο πέρασμα του χρόνου παρόλα αυτά καταφέρνει να διευκρινίσει πως κάποια art-house κλισέ παραμένουν διαχρονικά.


Mark Fulton- ‘Film Treat’ (29/08/09)
Το βαρύ τίμημα των 10 χρόνων φυλάκισης εξαιτίας πολιτικών πεποιθήσεων παρουσιάζεται ζοφερά στην ταινία ‘Το Φθινόπωρο’. Ένας επιστήμονας/ερευνητής, ο Γιουσούφ, αποφυλακίζεται μετά από την κράτησή του για αντίσταση κατά της Τουρκικής κυβέρνησης. Τώρα στα 30 του χρόνια, συνειδητοποιώντας τα χρόνια που τον προσπεράσανε, αναρωτιέται την αξία των θυσιών που έκανε παρά το γεγονός ότι -σε γενικές γραμμές- δέχτηκε την υποστήριξη των συμπατριωτών του.
Η ταινία αποδίδει με επιτυχία την ομορφιά της Τούρκικης υπαίθρου και του ορεινού τοπίου σε τόνους βροχερούς γκρι. Στοχαστική ατμόσφαιρα αναδύεται από τα εσώψυχα του θεατή καθώς παρακολουθεί τις προσπάθειες του Γιουσούφ να ενταχθεί σε μια κοινωνία που τον δρασκέλισε. Η κοπέλα του παντρεύτηκε, ο πατέρας του πέθανε. Ο μικρός ανιψιός του βασίζεται στον άγνωστο θείο. Η μητέρα του θέλει να παντρευτεί ο Γιουσούφ με την ελπίδα να δει εγγόνια πριν πεθάνει. Οι πρωινές ομίχλες αντανακλούν κοινότυπα συναισθήματα. Βοηθάει τον φίλο του σε χειρωνακτικές εργασίες. ‘Το φθινόπωρο’ είναι μια ταινία που διατηρεί μια λεπτή ισορροπία μεταξύ του στοχασμού και της ρομαντικής ατμόσφαιρας ενώ παράλληλα διερευνά κάθε πτυχή της ζωής που έχει ανακοπεί.
Ο Γιουσούφ δημιουργεί μια φιλική σχέση με μια όμορφη Ρωσίδα πόρνη η οποία συντηρεί τον μικρό γιό της. Και οι 2 αισθάνονται σαν ξένοι σε ξένη χώρα. Η φιλία εξελίσσεται αργά σε ερωτική σχέση καθώς προσπαθούν διστακτικά να αποκτήσουν μια αυθεντική επικοινωνία- κάτι που είχαν πολύ καιρό να το ζήσουν και οι 2-.Το 3ο και τελευταίο μέρος της ταινίας διαφοροποιείται από το υπόλοιπο δίνοντας την εντύπωση ενός καθιερωμένου δράματος με τα γνωστά κλισέ πολλών Ευρωπαϊκών ταινιών.


SONBAHAR – AUTUMN,
By Jay Weissberg, “Variety”
Η μελαγχολική ατμόσφαιρα που πλανάται στους χιονισμένους λόφους της ταινίας ‘Φθινόπωρο’ φέρνει μαζί της την ικανοποιητική αίσθηση μιας εντυπωσιακής νέας φωνής στο Τούρκικο σινεμά. Συγκινητικά αιχμαλωτίζοντας το συντετριμμένο πνεύμα ενός πρώην πολιτικού κατάδικου ο οποίος επιστρέφει στα πάτρια εδάφη που ομοίως στερούνται της ελπίδας, αυτή η δυνατή δουλειά από τον νέο σκηνοθέτη ταινιών , Οζκάν Αλπέρ, ισορροπεί με αρμονικό τρόπο το στοιχείο της φύσης με αυτό του πνεύματος. Μολονότι ο διάλογος του περιστασιακά γίνεται υπερεπεξηγηματικός, το ένστικτο του Αλπέρ και οι καλλιτεχνικοί του χειρισμοί, αποδεικνύονται σε μεγάλο βαθμό αλάνθαστοι. Νικητής του εθνικού βραβείου ταινιών στα Άδανα, η σκηνογραφία της ταινίας αξίζει να έχει μια σεζόν γεμάτη από πλούσιες διακρίσεις στην αρένα των φεστιβάλ.
Μετά από 10 χρόνια στη φυλακή για αδιευκρίνιστες αριστερόφιλες πολιτικές πράξεις, ο Γιουσούφ ελευθερώνεται εξαιτίας της επιβαρυμένης κατάστασης υγείας του. Επιστρέφει στις δενδρόφυτες πλαγιές της ανατολικής πλευράς που βρίσκεται το σπίτι της μητέρας του όπου σε αντίθεση με τον πιστό σκύλο του Οδυσσέα, ο γέρικος σκύλος της οικογένειάς του φαίνεται αδιάφορος για την δική του άφιξη. Η ηλικιωμένη μητέρα του Γιουσούφ εμφανίζεται πιο συναισθηματική, όμως δεν είναι σε θέση να προσφέρει στο γιό της τα απαραίτητα προς το ζην. Αν και ο Γιουσούφ γεννήθηκε εκεί, είναι εμφανές τόσο σε εκείνον όσο και στους περισσότερους ηλικιωμένους κατοίκους ότι δεν αποτελεί πλέον μέρος αυτού του απομονωμένου κόσμου.
Λαχταρώντας την επαφή, επικοινωνεί με τον παλιό του φίλο Μικαήλ (Σερκάν Κεσκίν), ο οποίος κλείνει δυο δωμάτια σε ξενοδοχείο με πόρνες την Έκα (Μέγκι Κομπαλάτζε) και την Μαρία( Νίνο Λεζαβα) στην παράκτια πόλη Ριζ. Η πρώτη υποτίθεται ότι είναι το ραντεβού του Γιουσούφ για τη νύχτα όμως εκείνος δεν ενδιαφέρεται για μια επιφανειακή συνουσία.Ο Γιουσούφ φαίνεται να ανακτά μέρος της χαμένης του ζωντάνιας και πείθει τον Μίκαηλ να τον πάει στα χιονισμένα βουνά, το ταξίδι όμως αυτό εξασθενεί περισσότερο τους πνεύμονες του. Επανασυνδέεται με τη μοναχική Έκα, μία επίσης συντετριμμένη ψυχή. Αυτή τη φορά κοιμούνται μαζί, μια σκηνή που αποδίδεται με όμορφα, καλλιτεχνικά τραβηγμένα πλάνα των γυμνών κορμιών τους τα οποία αποτυπώνονται στην οθόνη ως δύο ξεχωριστά νησιά πάνω στα σεντόνια.Η Έκα λέει στο Γιουσούφ ότι μοιάζει σαν να έχει βγει από Ρώσικο μυθιστόρημα και όπως συμβαίνει στα περισσότερα από αυτά, η ταινία εκφράζει αχνή ελπίδα ότι τον χειμώνα θα διαδεχτεί η εύφορη άνοιξη. Ο Άλπερ καταλήγει με δύο εκπληκτικές εικόνες που υποδεικνύουν τη δύναμη της αδάμαστης μοίρας.Ο κομμουνισμός πλανιέται έντονα στις ζωές των χαρακτήρων καθώς η Έκα δύσπιστα διαπιστώνει ‘πέρασες τα καλύτερα χρόνια της ζωής σου στη φυλακή επειδή ήθελες σοσιαλισμό. Είσαι τρελός ;΄ Στην προκειμένη όχι μόνο ο Γιουσούφ παραλληλίζεται με το Θείο Βάνια του Τσέκοφ αλλά και ολόκληρα έθνη στοιχειωμένα από την ιδέα ενός αποτυχημένου ιδεαλισμού και την ανικανότητα να διεκδικήσουν τα χαμένα.
Στο κινηματογραφικό του ντεμπούτο, ο σκηνικός ηθοποιός Σεϊλακ ενσαρκώνει με ένταση έναν αποδυναμωμένο άντρα προσπαθώντας να ξαναρχίσει τη ζωή του – μια σπίθα ζωής φωτίζει τα μάτια του καθώς ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στο μπαλέτο που δείχνει η τηλεόραση, όμως τις μέρες του κατά το μεγαλύτερο μέρος τις περνάει ξαπλωμένος σ’ ένα παγκάκι καθώς κατρακυλάει στα όρια μιας φθαρμένης ψυχής. Η εξαιρετική Κομπαλάτζε αποτελεί το ιδανικό ταίρι καθώς στο σιωπηλό πρόσωπό της αντανακλάται η κινούμενη καταγραφή της απώλειας.
Με εξαίρεση μερικών περιττών αναδρομών, Ο Άλπερ παρουσιάζει έναν ώριμο χειρισμό του φακού του ο οποίος μετακινείται επιδέξια από τις χρυσοκαφέ και σκουροπράσινες αποχρώσεις του φθινοπώρου με όλη την ομορφιά της φθοράς στα πλάνα με τα χιονισμένα τόπια καθώς φτάνει ο χειμώνας. Η μουσική χρησιμοποιείται με φειδώ χωρίς να εισβάλλει απότομα αλλά απαλά αναδεικνύοντας τα συναισθήματα.


NEAΡΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΟΥ ΡΟΤΤΕΡΝΤΑΜ
By Howard Feinstein, Ιανουάριος 27, 2009
Έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι στο Φεστιβάλ του Ρόττερνταμ πρωταγωνίστησαν οι σκηνοθέτες και όχι οι ηθοποιοί. Το Χόλυγουντ αποκλείστηκε. Το 38Ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρόττερνταμ (IFFR), το οποίο ξεκίνησε στις 21 Ιανουαρίου και συνεχίζεται έως τις 2 Φεβρουαρίου, αποτελεί το μεγαλύτερο διεθνές φεστιβάλ που επικεντρώνεται κυρίως σε νέα, αναδυόμενα ταλέντα. Φέτος η πρωτοποριακή ανακάλυψη αφορά το νεότερο Τούρκικο σινεμά.
Από την καινούργια φουρνιά, η μεγάλη ανακάλυψη με το ξεκίνημα του Οζκάν Αλπέρ, το ‘Φθινόπωρο’. Η ιστορία, απλά ειπωμένη αλλά σε βάθος, αφορά τον Γιουσούφ, έναν τριαντάρη πολιτικό ακτιβιστή προσφάτως αποφυλακισμένο εξαιτίας προβλημάτων υγείας. Η ταινία δεν αναφέρει σχεδόν τίποτα για το σκοπό που πολέμησε ή για τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του, εστιάζοντας περισσότερο στο χρόνο που περνάει μετά την αποφυλάκισή του στο παραδοσιακό χωριό της μητέρας του στη Μαύρη Θάλασσα, περιοχή της ανατολικής Τουρκίας. Μαθαίνουμε μόνο ότι τον αφορά στο παρόν. Ο Γιουσούφ μιλάει πολύ λίγο. Το πρόσωπό του καθώς επίσης και οι λεπτές χειρονομίες του μαρτυρούν τον πόνο του, την αγωνία του. Ανακαλύπτει μια αδελφή ψυχή στο πρόσωπο της Έκα, μιας πόρνης από τη Γεωργία η οποία έχει και αυτή ταραγμένο παρελθόν. Ως είθισται στα περισσότερα έργα της νεότερης γενιάς των Τούρκων δημιουργών ταινιών και των καθοδηγητών τους, το οδυνηρά όμορφο τοπίο ρίχνει μεταφορικό φως στα συναισθήματα του πρωταγωνιστή.

- Μία από τις καλύτερες ταινίες που έχω δει στη ζωή μου!!!
- Εκπληκτική ταινία και μουσική υπόκρουση.
- Η καλύτερη δραματική ταινία που έχω δει.
- Μία από τις καλύτερες και πιο σχολαστικές ταινίες τέχνης !!!
- Ένα επιτυχημένο ξεκίνημα για τον νεαρό Τούρκο σκηνοθέτη
- Πολλές φορές το απλό είναι και το πιο όμορφο………….!
- Συναρπαστική!
- Μια θαρραλέα Τούρκικη ταινία με θέμα το θάνατο, την αγάπη, την πολιτική.
- Ένα ξεχωριστό βραβείο από τον Πρόεδρο των κριτών πήγε στον Οζκάν Αλπέρ για το ‘Φθινόπωρό’ του.
- Το ‘Φθινόπωρο’ παίρνει το βραβείο του ‘The Art & Essay CICAE’ στο 61ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Λοκάρνο.
- Το ‘Φθινόπωρο’ συμμετέχει σε 4 διεθνή Ευρασιατικά Κινηματογραφικά Φεστιβάλ.
- Το’ Φθινόπωρο’ σαρώνει με τις συμμετοχές του στα Φεστιβάλ και προκαλεί αίσθηση.
- Το ‘Φθινόπωρο’ συνεχίζει το ταξίδι του στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Μπανγκόγκ.
- ‘Εντυπωσιακή νέα πνοή στο Τούρκικο σινεμά’- ‘Variety’.
- ‘Τα Φεστιβάλ θα τη λατρέψουν’- Dan Fainary ‘Screendaily’.
- ‘Ο περίτεχνος τρόπος προσέγγισης του σκηνοθέτη κατάφερε να αποδώσει με επιτυχία το εξαίσιο σκηνικό χωρίς να μας αποσπάσει την προσοχή μας από τη ψυχολογία των χαρακτήρων’.


AUTUMN: Το αποκορύφωμα του σύγχρονου τουρκικού κινηματογράφου.
Του Βασίλη Καγιογλίδη.
Ο τίτλος του φιλμ είναι «Φθινόπωρο (Autumn)» και είναι από εκείνες τις ταινίες που ο ανθρώπινος νούς αρνείται πεισματικά να συλλάβει. Το αριστούργημα αυτό αποτελεί ένα ασύλληπτο κινηματογραφικό θαύμα. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό ενός ανθρώπου που διαισθάνεται ότι ο θάνατος πλησιάζει, ένα μελαγχολικό ταξίδι προς την αυτογνωσία, την αυτοκάθαρση και τον επαναπροσδιορισμό των πράξεων που τον έφεραν κοντά στην παρούσα, τραγική πραγματικότητα.
Σε αυτό το ονειρικό οδοιπορικό του, ο Γιουσούφ συναντάει ανθρώπους που ονειρεύονται, αδυνατώντας να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους, όντας εγκλωβισμένοι μέσα σε μια ασφυκτική πραγματικότητα, από την οποία φοβούνται να αποδράσουν. Ο Γιουσούφ έρχεται σε επαφή με την ανεξερεύνητη οντότητά του, συγκρούεται και θέτει ερωτήματα, ψάχνοντας απεγνωσμένα να βρεί μια απάντηση ικανή να τον οδηγήσει στην πολυπόθητη λύτρωση.
Ο σκηνοθέτης Οζγκάν Αλπέρ χτίζει δεξιοτεχνικά ένα υπερβολικά βαρύ, ασυνήθιστα μελαγχολικό και πένθιμο κλίμα, εξελίσσοντας το συναίσθημα με έναν τρόπο που δεν έχουμε συναντήσει πολλές φορές στο σινεμά, για να απογειώσει το συγκλονιστικό αυτό μοιρολόι, που είναι αφιερωμένο σε μια βασανισμένη ψυχή, αλλά και να επισημάνει την ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το Autumn είναι μια ταινία που φαίνεται πένθιμη, όμως στο βάθος είναι ταυτόχρονα και ελπιδοφόρα. Και αυτό γιατί μιλάει για θέματα όπως η αγάπη και ο έρωτας, αλλά και πώς αυτά έχουν την ικανότητα να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της μοναξιάς. Ίσως είναι η απεγνωσμένη προσπάθεια να σωθεί η ανθρώπινη οντότητα από την ασύλληπτη δύναμη που ασκεί επάνω της ο χρόνος. Είναι μια φωνή που τρυπάει συνεχώς τα αυτιά λέγοντας ότι δεν πρέπει να πάψουμε να κάνουμε όνειρα, αλλά και να παλεύουμε καθημερινά γι’ αυτά.
Η συγκεκριμένη ταινία ακροβατεί μεταξύ ζωής και θανάτου, ελπίδας και απελπισίας, ονείρου και πραγματικότητας, για να μπορέσει να τεκμηριώσει με τα πιο ισχυρά επιχειρήματα αυτό που στο τέλος θα επισημάνει ο σκηνοθέτης: «Αυτή η ταινία είναι αφιερωμένη στα όμορφα παιδιά των ανυπόμονων καιρών που ακόμα αναζητούν όνειρα». Το Autumn είναι αφιερωμένο σε όλους εκείνους που αγαπούν αυτό το άλλο, σπουδαίο σινεμά και επιθυμούν να το βιώσουν με όλες τους τις αισθήσεις.


Autumn (Sonbahar)
By Dan Fainaru in Locarno
Μια ευοίωνη αρχή για τον Οζκάν Αλπέρ, τον Τούρκο δημιουργό της ταινίας ‘Φθινόπωρο’. Πρόκειται για μια ταινία η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλούς τόνους και αργούς, ήρεμους ρυθμούς προσφέροντας μια θλιβερή ελεγεία όχι μόνο για την ανούσια απώλεια των νιάτων αλλά και για μια ολόκληρη σειρά από ιδανικά που έχουν κλονιστεί – με την πλοκή να εξελίσσεται όλο και πιο σκοτεινή και απελπιστικά επίπονη καθώς η σεζόν οδεύει προς το χειμώνα.
Πρόκειται για μια πιο έντονη προσωπική δήλωση από αυτή του Κιμ Κι Ντούκ στο Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνα και…..Άνοιξη. Η σύγκριση αυτή γίνεται όχι μόνο εξαιτίας του τίτλου αλλά και χάρη στα φυσικά τοπία τα οποία προσδίδουν στην ταινία ένα πανίσχυρο δραματικό σκηνικό καθώς επίσης και στην έλλειψη πληθωρικών διαλόγων κάτι που προωθεί την αφήγηση. Τα Φεστιβάλ θα την αγαπήσουν …!
Γυρισμένη σε μια άγρια, αδάμαστη τοποθεσία της Βόρειας Τουρκίας κοντά στη μαύρη Θάλασσα και τα Γεωργιανά σύνορα, η ταινία‘ Φθινόπωρο’ χρησιμοποιεί ένα εκπληκτικό αρχέγονο τοπίο, γυρισμένο σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και της νύχτας και σε ποικίλες/διαφορετικές συνθήκες, για να υπογραμμίσει το δραματικό στοιχείο.
Ελεύθερος από τη φυλακή μετά από 10 χρόνια για διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης, με πνεύμονες που μόλις μετά βίας λειτουργούν μετά από μια σειρά απεργιών πείνας, ο Γιουσούφ δεν έχει πουθενά αλλού να πάει παρά μόνο στο πατρικό του σε ένα απομονωμένο χωριό στα βουνά. Εκεί, ζει σε ένα μικρό ξύλινο καλύβι με την ηλικιωμένη μητέρα του η οποία είχε απομείνει μόνη μετά από το θάνατο του πατέρα του και την αναχώρηση της αδελφής του. Πέφτοντας σε μια σχεδόν κατατονική κατάσταση απάθειας, βήχοντας αλλά χωρίς ποτέ να αποκαλύπτει την ακριβή κατάσταση της υγείας του, ο Γιουσούφ περιστασιακά βοηθάει ένα μικρό αγόρι με τα μαθήματά του.
Ο μοναδικός φίλος του Γιουσούφ είναι ο Μικαήλ, ο παντρεμένος ξυλουργός του χωριού ο οποίος δεν έχει ποτέ επιστρατεύσει το κουράγιο να ψάξει να βρει κάτι καλύτερο να κάνει στη ζωή του. Σύντομα ανακαλύπτει ότι όλοι οι επαναστατημένοι συμφοιτητές του έχουν συμβιβαστεί και ξεχάσει τον νεανικό τους ιδεαλισμό.
Μία μέρα συναντάει την Έκα (Μέγκι Κομπαλάτζε), μια γυναίκα που διένυσε τα σύνορα από το γειτονικό Μπατούμ για να δουλέψει σαν εκδιδομένη ώστε να στέλνει χρήματα στη μητέρα της και στο παιδί της. Μια παράξενη, κυρίως μουγκή σχέση αναπτύσσεται μεταξύ τους. Ο Γιουσούφ της θυμίζει του ήρωες των Ρώσικων μυθιστορημάτων που λατρεύει να διαβάζει, και οι λυπητερές λακωνικές συναντήσεις τους καταλήγουν μια νύχτα σε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί πράξη αγάπης ή ίσως απλά μια αμοιβαία πράξη λύπησης.
Πέρα από τη προσωπική τραγωδία ενός ανθρώπου που δεν προσμένει απολύτως τίποτα κρύβεται επίσης –ναι μεν στη σκιά αλλά εύκολο να το διακρίνει κανείς- η πικρή εξαπάτηση του σοσιαλιστικού ονείρου.
Οι θεατές απροετοίμαστοι στο να διαβλέπουν τα υποκρυπτόμενα εδώ πιθανότατα να δυσανασχετήσουν με τον αργό και επιφυλακτικό ρυθμό της ταινίας. Επιβλητικά φυσικά τοπία αντισταθμίζουν την αδράνεια και συμβάλλουν στην εδραίωση της διάθεσης ενώ περιστασιακές αναδρομές στο παρελθόν της πόλης του Γιουσούφ- αν και ελάχιστες- χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά. Η υποκριτική -όπως και τα υπόλοιπα- διατηρείται σε μινιμαλιστικό ύφος, υπονοώντας κυρίως παρά δείχνοντας συναισθήματα.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
• 2008: Βραβεία ‘ καλύτερης ταινίας’ , ‘καλύτερης κριτικής’, ‘καλύτερου δεύτερου γυναικείου ρόλου’ στο 15ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ στα Άδανα, Tουρκία.
• 2008: Βραβείο ‘NETPAC’ στο Ευρασιατικό Διεθνές Φεστιβάλ της Αττάλειας.
• 2008: Βραβείο ‘C.I.C.A.E’. στο Διεθνές Φεστιβάλ του Λοκάρνο
• 2008: Βραβείο "Silver Prometheus" στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Τιφλίδας.
• 2008: Βραβείο μουσικής επένδυσης στο Πρώτο Ευρωπαϊκό Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Premiers Plans Angers, Γαλλία.
• 2008: Βραβεία ‘Ασημένιας Χήνας’ και ‘Κριτικής’ στο Φεστιβάλ on Wheels, Τουρκία.
• 2008: Παγκόσμιο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ, Καναδάς.
• Βραβεία ‘καλύτερης ταινίας’, ‘καλύτερου σεναρίου’, καλύτερης σκηνοθεσίας’, ‘καλύτερης φωτογραφίας’, ‘καλύτερου ηθοποιού’ (Ονούρ Σαιλάκ) από Τουρκική Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (SIYAD) , Τουρκία.
• 2009: Βραβείο ‘καλύτερης ταινίας’ στο Διεθνές Φεστιβάλ Άγκυρας.
• 2009: Βραβείο ‘καλύτερου σκηνοθέτη’ στο Διεθνές Φεστιβάλ Άγκυρας.
• 2009: Βραβείο ‘καλύτερου σκηνοθέτη’ στο Διεθνές Φεστιβάλ Σόφιας
• 2009: Βραβείο "FIPRESCI Prize" στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Γιερεβάν.
• 2009: Βραβείο "Ειδικό βραβείο κριτικής" για τη καλύτερη ταινία στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Γιερεβάν.
• 2009: Βραβείο ‘πρώτης καλύτερης ταινίας’ στο 2ο Φεστιβάλ βραβείων Yesilcam Awards.
• 2009: Υποψηφιότητα για την "Ευρωπαϊκή ανακάλυψη της χρονιάς" στο Ευρωπαϊκό Κινηματογραφικό Φεστιβάλ βραβείων.


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΖΚΑΝ ΑΛΠΕΡ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ‘HORIZON WEEKLY’

H.W: Ποια είναι η παρούσα κατάσταση στη Τούρκικη βιομηχανία του κινηματογράφου; Υπήρξαν πρόσφατα περιπτώσεις όπου η λογοκρισία εμπόδισε μια ταινία να προβληθεί στην Τουρκία;
Ο.Α: Πριν 15 χρόνια, οι άνθρωποι προκάλεσαν ένα καινούργιο κινηματογραφικό κίνημα στην Τουρκία. Δεν μπορώ να πω από την πλευρά μου εάν πρόκειται για μια νέα τάση ή όχι; ίσως να χρειάζεται να περιμένουμε για να δούμε….. Αυτό σημαίνει πως αν παρατηρήσουμε τα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, των τελευταίων ετών, το Τούρκικο σινεμά αναφέρεται όλο και περισσότερο. Όσοι το πραγματοποίησαν και προέρχονται από τη γενιά μου θεωρούνται ως η επέκταση αυτού του κινήματος. Ας πούμε ότι υπάρχει πραγματική πρόοδος προς το καλύτερο.
Σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές, δεν μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι υπάρχει μια πίεση που ασκείται στις ταινίες που δημιουργούνται. Όμως πιστεύω ότι ένα συγκεκριμένο είδος αυτοκριτικής ακόμα υπάρχει. Δε γνωρίζουμε πραγματικά τα όρια αυτής της πίεσης. Για παράδειγμα, εάν κάποιος θέλει να κάνει μια ταινία πάνω στο κουρδικό και αρμενικό ζήτημα ερχόμενοι ανοιχτά αντιμέτωποι με τις πεποιθήσεις του πληθυσμού και της κοινής γνώμης, κανείς δε γνωρίζει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις.

Η.W: στο δεύτερο σου φιλμ, ‘Φθινόπωρο’, βλέπουμε ως θέμα την αναζήτηση της ταυτότητας. Γιατί η ταινία βασίζεται σ’αυτό;
Ο.Α: Αυτό από τη μια έχει να κάνει με την προσωπική αίσθηση όμως πιστεύω πως συνδέεται και με το γεγονός της αναγκαιότητας του καθενός να συνειδητοποιήσει τη κουλτούρα του και τη γλώσσα του κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του. Το να γνωρίσεις την ταυτότητα σου μέσω του παρελθόντος σου και της γης σου στην οποία γεννήθηκες. Αυτές οι ιδιαιτερότητες, οι μελωδίες των ανθρώπων, οι λέξεις της γης, του αέρα και της θάλασσας μετράνε για μένα. Είμαι επίσης πεπεισμένος πως όλοι οι τρόποι της επαρχιακής ζωής είναι κοινοί παντού σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Η.W: Ποια είναι οι παρούσα κατάσταση στα χωριά Χαμσεν? Γιατί η καινούργια γενιά εγκαταλείπει τα χωρία και εγκαθίσταται σε αστικές ζώνες?
Ο.Α: Μόνο οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά παραμένουν στα χωριά. Οι γενιές οι νεότερες φεύγουν για σπουδές στο Παν/μιο ή δουλεύουν σε μεγάλες πόλεις. Όμως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σχεδόν όλος ο κόσμος επιστρέφει σπίτι του και τότε ο πληθυσμός διπλασιάζεται. Οι χωρικοί είναι ως επί το πλείστον αγρότες και το εισόδημά από τη σκληρή δουλειά τους δεν αρκεί για να συντηρήσουν ολόκληρη την οικογένεια.

ΗW: Πως αντιμετωπίστηκε η ταινία σου από τους Χαμσεν, τους Τούρκους και το εξωτερικό;
Ο.Α: η αντίδραση των Χαμσεν ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, διότι όταν γύρισα την ταινία ‘Μomi’, οι ηγέτες των Χαμσέν έδειξαν πειραγμένοι και αντέδρασαν με αρνητικό τρόπο. Συνειδητοποίησα και αντιλήφθηκα πως με το ‘Φθινόπωρο’ 8 χρόνια αργότερα, η αντίδραση τους ήταν εντελώς διαφορετική. Το γεγονός ότι έκανα κάτι γνώριμο με το τόπο και την κουλτούρα τους, το ότι έγιναν γνωστοί στην Τουρκία και στο εξωτερικό, τους γέμισε με περηφάνια και ευχαρίστηση. Οι ίδιοι άρχισαν να λένε ότι ξύπνησα και αναζωογόνησα την κουλτούρα τους . Πιο συγκεκριμένα, οι νεαροί Χαμσέν, δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και αρχίζουν να μελετούν τη διάλεκτό τους. Ένα σημαντικό μέρος της ταινίας αφορά το κόμμα της αριστεράς(τους σοσιαλιστές).Ένας λόγος παραπάνω που ενδιαφέρθηκαν και με υποστήριξαν. Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε στις 19 Δεκεμβρίου 2008 (μια ημερομηνία όπου η Τουρκική κυβέρνηση πέταξε στη φυλακή τους σοσιαλιστές εδώ και αρκετά χρόνια). Έκτοτε περισσότερα από 150.000 άτομα το είδαν και περισσότερα από 40 πόλεις της Τουρκίας οργάνωσαν συζητήσεις σχετικά με τη ταινία και το θέμα της. Υποστηρίχθηκε επίσης από επαγγελματικά συνδικάτα και από το κοινό. Σε διεθνές επίπεδο, η ταινία προβλήθηκε σε καμιά εικοσαριά χώρες και κινηματογραφικά φεστιβάλ. Σπουδαίοι διεθνείς κρητικοί του σινεμά εξέδωσαν άρθρα με αυτό το θέμα, όπως το ‘Variety’ στις Ηνωμένες Πολιτείες και το ‘Screen’ στην Ευρώπη.
Έπειτα, το να συμμετέχεις σε Φεστιβάλ καινούργιων κινηματογραφικών σκηνοθετών/καινούργιων ταινιών στη Νέα Υόρκη, παρουσιάζει μια σημαντική στροφή για εμάς, διότι αυτό το φεστιβάλ επιλέγει το πρώτο ή το δεύτερο φιλμ φτιαγμένο από καινούργιους σκηνοθέτες. Το ότι επιλέχθηκε ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες ταινίες και το ότι συμμετείχε στις 5 καλύτερες ταινίες αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα.