Ο ήρωας της ταινίας είναι ο Τζέικ Σάλι, ένας πρώην ναυτικός, που είναι πλέον καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι. Αν και απογοητευμένος, είναι ακόμη πολεμιστής κατά βάθος. Αυτό που ήθελε πάντα ο Τζέικ είναι να βρει κάτι για το οποίο να αξίζει να αγωνιστεί, και το βρίσκει σε ένα μέρος που δεν μπορούσε να φανταστεί: σε έναν μακρινό κόσμο. Ο Τζέικ έχει στρατολογηθεί για μια αποστολή στον πλανήτη Πανδώρα που κινείται γύρω από το γιγαντιαίο "δέντρο των ψυχών" με την ονομασία Έιβα, ο οποίος έχει τραβήξει το ενδιαφέρον εταιρειών ανά τον κόσμο, λόγω της εκμετάλλευσης ενός ορυκτού, που αξίζει 20 εκατομμύρια δολάρια το κιλό στη Γη. Οι ανώτεροι του Τζέικ, εκμεταλλευόμενοι την επιθυμία του να ξαναπερπατήσει, του υποσχονται μια εγχείρηση και τον στέλνουν στον κόσμο της Πανδώρα. Για να διευκολύνουν τη δουλειά τους, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ένα σύστημα που μεταφέρει τη συνείδηση ενός ατόμου σε ένα υβρίδιο ανθρώπων και ιθαγενών ανθρωποειδών του πλανήτη Πανδώρα, των λεγόμενων Na'vi. Αυτό το υβρίδιο ανθρώπου με Na'vi - ένα πλήρως ζωντανό σώμα που μοιάζει με τους Na'vi αλλά κατέχει ανθρώπινα συναισθήματα, σκέψεις και προσωπικότητα - είναι γνωστό ως "avatar". Στη νέα του avatar μορφή, ο Τζέικ μπορεί να περπατήσει ξανά. Η αποστολή του είναι να έρθει σε επαφή και να παρεισφρύσει στους Na'vi, με την ελπίδα να εξασφαλίσει τη βοήθειά τους - ή τουλάχιστον τη συναίνεσή τους - στην εξόρυξη του ορυκτού. Μια όμορφη θηλυκή Na'vi, η Νέφτιρι, σώζει τη ζωή του Τζέικ, αν και απρόθυμα, επειδή ακόμη και στο avatar σώμα του, ο Τζέικ αντιπροσωπεύει γι' αυτήν την ανθρώπινη καταπάτηση στον αμαγάριστο κόσμο των Na'vi. Καθώς η σχέση του Τζέικ και της Νέφτιρι γίνεται πιο δυνατή, ενώ ο Τζέικ μαθαίνει να εκτιμά τους Na'vi, ο ίδιος θα έρθει αντιμέτωπος με την απόλυτη δοκιμασία, καθώς θα ηγηθεί μιας επικής μάχης που θα καθορίσει τη μοίρα ολόκληρου του κόσμου.

117.000 Εισιτήρια για το “Avatar” το Πρώτο Τετραήμερο Προβολής του

Δώδεκα χρόνια μετά τον “Τιτανικό”, ο σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον δεν έχει χάσει την ικανότητά του να ξεχωρίζει στο box office με κάθε ταινία του. 117.000 θεατές έσπευσαν στους κινηματογράφους για να παρακολουθήσουν το “Avatar”- μόλις τις 4 πρώτες μέρες προβολής του - και να βιώσουν το πρωτόγνωρο ταξίδι στον πλανήτη Πανδώρα. Συγκεκριμένα, η ταινία έκοψε πανελλαδικά 67.326 εισιτήρια σε 3D αίθουσες και 49.674 εισιτήρια σε 2D αίθουσες.

Ο Κάμερον κατάφερε τελικά με το “Avatar” να δείξει στον κόσμο τις πραγματικές δυνατότητες της 3D τεχνολογίας, προσφέροντας μια ξεχωριστή εμπειρία. Δεν είναι βέβαια λίγοι και οι θεατές που παρακολούθησαν την ταινία στην 2D εκδοχή της, απολαμβάνοντας τα εξαιρετικά ειδικά εφέ και την υψηλής ευκρίνειας εικόνα. Ανάμεσα στα ενθουσιώδη σχόλια όσων είδαν την ταινία, εμφανίζεται συχνά η φράση “Θα πάω σίγουρα να το ξαναδώ”, μια φράση που δεν ακούγεται συχνά και που επιβεβαιώνει το μοναδικό ένστικτο του Κάμερον για το πώς να ικανοποιήσει το κοινό.


Η Αρχή

"Το "Avatar" είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχω αναλάβει ποτέ" δηλώνει ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Τζέιμς Κάμερον. Αυτή είναι μια δήλωση με βαρύτητα, αν αναλογιστεί κανείς την παγκόσμια φήμη του Κάμερον ως αριστοτέχνη αφηγητή ιστοριών. Οι ταινίες του συνδυάζουν θέαμα, συγκλονιστική πλοκή, συναρπαστικούς χαρακτήρες, καθώς και τεχνολογική μαγεία αποκλειστικά στην υπηρεσία της ιστορίας και του συναισθήματος.

Η κεντρική φιγούρα του "Avatar", ο Τζέικ Σάλι (Σαμ Ουόρθινγκτον) είναι ένας καθημερινός άντρας, με τον οποίο ταυτίζεται εύκολα κάποιος, που μετατρέπεται απροσδόκητα σε ήρωα, καθώς τα γεγονότα τον παρασύρουν σε μια σύγκρουση πολιτισμών, ανάμεσα σε εταιρίες της Γης – που στοχεύουν στην "ανάπτυξη" του πλανήτη Πανδώρα – και στους ιθαγενείς Na΄vi. Ο Τζέικ είναι πρώην πεζοναύτης και βάζει την τιμή και το καθήκον πάνω απ’ όλα. Τώρα όμως θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην τιμή του, στην υπεράσπιση του σωστού και στο υποτιθέμενο καθήκον του προς τους ανθρώπους που του έχουν αναθέσει την αποστολή.

"Ήθελα να δημιουργήσω ένα γνώριμο είδος περιπέτειας σε ένα άγνωστο περιβάλλον" εξηγεί ο Κάμερον, "τοποθετώντας την κλασική ιστορία του νεοφερμένου σε μια ξένη χώρα και κουλτούρα, σε έναν εξωγήινο πλανήτη. Η ιστορία είναι κατά βάση κλασική, αλλά έχουμε ετοιμάσει πολλές ανατροπές για το κοινό. Ονειρευόμουν να γυρίσω μια ταινία σαν αυτή, με φόντο έναν άλλο κόσμο με πολλούς κινδύνους και εξαιρετική ομορφιά, από τότε που ως παιδί διάβαζα μαζικά περιοδικά επιστημονικής φαντασίας και κόμικς, ενώ ζωγράφιζα εξωγήινους και διάφορα πλάσματα στο βιβλίο των μαθηματικών κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Το "Avatar" μου έδωσε την ευκαιρία αυτή."


Το Όνειρο Γίνεται Πραγματικότητα

Τον Κάμερον δεν τον ενδιέφερε να χρησιμοποιήσει μακιγιάζ για να δημιουργήσει την εξωγήινη φυλή του. Ηθοποιοί υποδύονται ανθρωποειδείς εξωγήινους με τη χρήση μακιγιάζ εδώ και δεκαετίες, από τα Β-movies στα ΄50s μέχρι τις διάφορες μορφές του Star Trek και άλλες ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αλλά και τηλεοπτικές σειρές. Σχεδόν κάθε μέθοδος για την τοποθέτηση λάστιχου στα πρόσωπα ηθοποιών έχει πλέον χρησιμοποιηθεί, μια λύση που είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένη. Το μέγεθος και η απόσταση ανάμεσα στα μάτια δεν μπορεί να αλλάξει. Οι αναλογίες του σώματος δεν μπορούν να αλλάξουν, ούτε το συνολικό μέγεθος του χαρακτήρα. Το προσθετικό μακιγιάζ περιορίζει επίσης την ερμηνεία του ηθοποιού, διότι λειτουργεί ως εμπόδιο ανάμεσα στον ηθοποιό και στον φακό.

Με την μέθοδο performance capture, δεν ισχύει κανένα από τα προαναφερθέντα μειονεκτήματα. Αν και οι CG χαρακτήρες του "Avatar" μοιάζουν με τους ηθοποιούς που τους υποδύονται, οι βασικές τους αναλογίες είναι διαφορετικές. Τα μάτια των Na’vi έχουν τη διπλάσια διάμετρο από τα ανθρώπινα μάτια, ενώ υπάρχει μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσα στα μάτια. Οι Na’vi είναι πιο λιγνοί από τους ανθρώπους, με μακρύτερους λαιμούς, με διαφορετική δομή σκελετού και μυών, ενώ έχουν τρία δάχτυλα στα χέρια τους. Ως CG χαρακτήρες, οι Na’vi και τα avatars μπορούν να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος από τους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλές ακόμα διαφορές ανάμεσα στην ανθρώπινη μορφή και στην μορφή των Na’vi, που αποδίδονται με εξαιρετικό ρεαλισμό και λεπτομέρεια, χάρη στη χρήση των CG χαρακτήρων.

Ο Κάμερον έψαχνε τον τρόπο για να φέρει τη δημιουργία εξωγήινων χαρακτήρων στον 21ο αιώνα. Το 1995, ο γνωστός σκηνοθέτης είδε τις ταχύτατες εξελίξεις στη δημιουργία CG χαρακτήρων και σκέφτηκε πως ίσως θα μπορούσε επιτέλους να γυρίσει το ονειρεμένο του project, το οποίο λαμβάνει χώρα σε έναν άλλο κόσμο. Έχοντας ήδη δημιουργήσει CG χαρακτήρες – ορόσημα στις ταινίες "Η Άβυσσος" και "Εξολοθρευτής 2: Μέρα Κρίσης", ο Κάμερον ήθελε να εξελίξει την τέχνη του CG σε νέα επίπεδα και έγραψε το σενάριο για το οπτικά φιλόδοξο "Avatar". Όταν όμως μελέτησαν το σενάριο ειδικοί στο CG, ο Κάμερον κατάλαβε πως η τεχνολογία που απαιτεί ο φωτορεαλισμός είναι χρόνια πίσω, οπότε έβαλε το project στο ράφι.

Όταν ο Κάμερον επανάφερε το project το 2005, όλα έδειχναν πως η τεχνολογία είχε σχεδόν φτάσει στο απαιτούμενο σημείο. Την περίοδο εκείνη υπήρχε ακόμα η ανησυχία πως οι χαρακτήρες δε θα ήταν αρκετά ρεαλιστικοί και θα έπασχαν από το φαινόμενο "dead eye", το οποίο εμφανίζεται στις πρώτες ταινίες που χρησιμοποίησαν την μέθοδο performance capture. Η ομάδα του Κάμερον είχε ως στόχο να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και να εξασφαλίσει τον απόλυτο ρεαλισμό στους χαρακτήρες. Για να το καταφέρει αυτό, ανέπτυξε ένα νέο σύστημα "image-based facial performance capture", χρησιμοποιώντας μια κάμερα-κράνος για να καταγράψει με ακρίβεια και την πιο ανεπαίσθητη έκφραση στα πρόσωπα των ηθοποιών. Αντί για την τεχνική motion capture με την τοποθέτηση κατοπτρικών σημείων στα πρόσωπα των ηθοποιών, οι ηθοποιοί φορούσαν έναν ειδικό εξοπλισμό στο κεφάλι – παρόμοιο με κράνος του ράγκμπι – στον οποίον ήταν συνδεδεμένη μια μικροσκοπική κάμερα. Ο εξοπλισμός αυτός αντίκριζε τα πρόσωπα των ηθοποιών και η κάμερα κατέγραφε τις εκφράσεις του προσώπου και την κίνηση των μυών, σε ένα βαθμό που δεν ήταν ποτέ μέχρι τώρα εφικτός. Ακόμα πιο σημαντικό ήταν το γεγονός πως η κάμερα κατέγραφε και την κίνηση των ματιών, κάτι που δεν συνέβαινε με παλαιότερα συστήματα.

Το σύστημα-κράνος επέτρεπε την καταγραφή εκφράσεων του προσώπου με πρωτοφανή διαύγεια και ακρίβεια. Εφόσον το σύστημα αυτό δεν βασιζόταν στις motion capture κάμερες του παρελθόντος, αυτές μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να καταγράψουν την κίνηση του σώματος, οπότε μπορούσαν να τοποθετηθούν πολύ πιο μακριά από τους ηθοποιούς. Το γεγονός αυτό έδινε τη δυνατότητα στην ομάδα του "Avatar" να χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο περιβάλλον capture που έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ. Έχοντας έξι φορές το μέγεθος παλαιότερων capture περιβαλλόντων, το Volume του "Avatar" χρησιμοποιήθηκε για να καταγράψει ζωντανά άλογα που καλπάζουν, ακροβατικά με τη χρήση καλωδίων, ακόμα και εναέριες μάχες ανάμεσα σε αεροσκάφη και ιπτάμενα πλάσματα. Το επαναστατικό σύστημα-κράνος δεν ήταν απλά το κλειδί για τις πιο δυσδιάκριτες εκφράσεις των χαρακτήρων, αλλά και για το επικό θέαμα της ταινίας.

Μία ακόμα εφεύρεση που δημιουργήθηκε για το "Avatar" ήταν η Virtual Camera, η οποία επέτρεπε στον Κάμερον να γυρίζει σκηνές στον ψηφιακό του κόσμο, σαν να κινηματογραφούσε σε ένα στούντιο του Χόλιγουντ. Μέσα από την Virtual Camera, ο σκηνοθέτης δεν έβλεπε την Ζόε Σαλντάνα αλλά τον εξωγήινο χαρακτήρα που υποδύεται, την Νέφτιρι. Αντί για τους Σαμ Ουόρθινγκτον και Σιγκούρνι Ουίβερ, έβλεπε τα τεράστια μπλε avatar τους, με τις ουρές και τα τεράστια χρυσά μάτια τους. Αντί για το λιτό γκρι χώρο του Volume, έβλεπε την πλούσια βλάστηση του δάσους της Πανδώρας, ή τα πλωτά βουνά Αλληλούια, ή την ανθρώπινη αποικία στην Πύλη της Κολάσεως.

Έχοντας πλέον βρει τον τρόπο για να καταγράψει τις ερμηνείες των ηθοποιών, το επόμενο βήμα για τον Κάμερον ήταν να στραφεί στο βραβευμένο με Όσκαρ εργαστήριο ειδικών εφέ του Πίτερ Τζάκσον, WETA Digital, στην Νέα Ζηλανδία. Οι επαναστατικοί φωτορεαλιστικοί χαρακτήρες της WETA, όπως το Γκόλουμ από τον "Άρχοντα των Δαχτυλιδιών" και ο απόλυτα ρεαλιστικός Κινγκ Κονγκ, οδήγησαν τον Κάμερον στην πεποίθηση πως η ομάδα αυτή θα μπορούσε να δώσει ζωή στους Na’vi χαρακτήρες του.

Ήταν κρίσιμο για τον Κάμερον από την αρχή πως κάθε λεπτομέρεια από τις ερμηνείες των ηθοποιών θα πρέπει να αποτυπωθεί πλήρως στους CG χαρακτήρες. Η WETA τον διαβεβαίωσε πως η ομάδα της από τους καλύτερους animators θα είχε ως αποστολή να απεικονίσει 100% τις ερμηνείες των ηθοποιών στους Na’vi ή avatar χαρακτήρες. Αυτό προϋπέθετε την εξασφάλιση πως εξαιρετικά ακριβή δεδομένα θα καταγράφονται την στιγμή που ερμηνεύονται οι ρόλοι, ενώ απαιτούσε περισσότερο από έναν χρόνο δουλειάς από την ομάδα animation, ώστε να δημιουργηθούν οι μέθοδοι με τους οποίους οι CG χαρακτήρες εκφράζονται ακριβώς όπως οι ηθοποιοί που τους υποδύονται.

"Οι ηθοποιοί με ρωτούν αν προσπαθούμε να τους αντικαταστήσουμε" λέει ο Κάμερον. "Αντιθέτως, προσπαθούμε να τους δώσουμε νέες μεθόδους με τις οποίες θα εκφράζονται και θα δημιουργούν χαρακτήρες, χωρίς κανένα περιορισμό. Δε θέλω να αντικαταστήσω τους ηθοποιούς, λατρεύω την συνεργασία με ηθοποιούς. Αυτό είναι που κάνω ως σκηνοθέτης. Αυτό που προσπαθούμε να αντικαταστήσουμε είναι τις πέντε ώρες στην καρέκλα του μακιγιάζ, οι οποίες απαιτούνταν για τη δημιουργία χαρακτήρων όπως εξωγήινοι, λυκάνθρωποι, μάγισσες, δαίμονες κτλ. Τώρα μπορείς να είσαι όποιος και ό,τι θέλεις, σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και διαφορετικού φύλου, χωρίς τη χρονοβόρα διαδικασία και τη δυσφορία του πολύπλοκου μακιγιάζ."

Το "Avatar" τοποθετεί τους φωτορεαλιστικούς χαρακτήρες σε έναν κόσμο σχεδιασμένο σε υπολογιστή, που φαίνεται τελείως αληθινός. Κάθε φυτό, κάθε δέντρο, κάθε βράχος έχει δημιουργηθεί στους υπολογιστές της WETA Digital στην Νέα Ζηλανδία. Σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις σε lighting, shading και rendering επέτρεψαν στη WETA να δημιουργήσει ένα φωτορεαλιστικό κόσμο, ο οποίος είναι εξωγήινος στις λεπτομέρειες, αλλά φαίνεται στο μάτι ως απόλυτα φυσικός. Περισσότερα από ένα Petabyte (χίλια terabytes) ψηφιακής αποθήκευσης χρειάστηκαν από τη WETA για όλα τα CG στοιχεία της ταινίας… τα μυριάδες φυτά, ζώα, έντομα, βουνά και σύννεφα. Για να κατανοήσει κανείς την αναλογία, ο "Τιτανικός" χρειάστηκε 2 terabytes για να δημιουργηθεί (και να βυθιστεί) το πλοίο και οι χιλιάδες επιβάτες του, δηλαδή το 1/500ο του αριθμού που χρειάστηκε για το "Avatar".

Το "Avatar" γυρίστηκε επίσης σε στερεοσκοπικό 3D. Δε χρειάστηκε λοιπόν μόνο η WETA να δουλέψει σε 3D για να δημιουργήσει τις CG σκηνές (όπως έκαναν και τα υπόλοιπα εργαστήρια ειδικών εφέ όπως η ILM), αλλά και οι live action σκηνές γυρίστηκαν επίσης σε 3D. Για τον σκοπό αυτό, ο Κάμερον χρησιμοποίησε το Fusion Camera System, το οποίο ανέπτυξε μαζί με τον Βινς Πέις. Χρειάστηκαν επτά χρόνια για την δημιουργία του συστήματος Fusion, το οποίο αποτελεί το πιο εξελιγμένο στερεοσκοπικό σύστημα κάμερας στον κόσμο. Οι κάμερες λειτουργούσαν άψογα στο set του "Avatar", επιτρέποντας στις σκηνές live action να ενωθούν ομαλά με τις σκηνές CG σε ένα ομοιόμορφο σύνολο.

Οι επαναστατικές αυτές τεχνολογικές μέθοδοι είναι απλά εργαλεία στην "εργαλειοθήκη" του δημιουργού, ενώ βρίσκονται πάντα στην υπηρεσία της ιστορίας, του συναισθήματος και των χαρακτήρων. Ο παραγωγός Τζον Λάντο λέει πως "στο τέλος, η αντίδραση του κοινού προς το "Avatar" δε θα αφορά την τεχνολογία αλλά τους χαρακτήρες και την ιστορία που δημιούργησε ο Τζέιμς. Η τεχνολογία δίνει την ευκαιρία στον Τζέιμς να πει μια ιστορία που δε θα μπορούσε να ειπωθεί διαφορετικά." Ο Κάμερον προσθέτει: "Όλα καταλήγουν πάντα σε ένα ερώτημα: Είναι καλή η ιστορία; Η συζήτηση στο τέλος αφορά τους χαρακτήρες – εξωγήινους και ανθρώπους – και τα ταξίδια τους."

Ο Λάντο συγκρίνει τη χρήση της τεχνολογίας από τον Κάμερον στο "Avatar", με τον τρόπο με τον οποίο τη χρησιμοποίησε για τον βραβευμένο με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας "Τιτανικό". "Στον "Τιτανικό", ο Τζέιμς χρησιμοποίησε τα ειδικά εφέ για να κάνει τους θεατές να αισθανθούν ως μέρος της ιστορίας. Στο "Avatar" χρησιμοποιεί νέα τεχνολογία για να μεταφέρει τους θεατές στο μέλλον, σε έναν άλλο κόσμο." Ο Κάμερον συμπληρώνει πως "η τεχνολογία είναι σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο που εξαφανίζεται, αφήνοντας μόνο την μαγεία…την αίσθηση πως είσαι πραγματικά εκεί και πως η ιστορία, οι χαρακτήρες και τα συναισθήματα είναι αληθινά."