Ο Τιερί είναι ένας απολυμένος εργάτης που προσπαθεί να επιβιώσει αυτός και η οικογένειά του στη σύγχρονη Γαλλία της υποβαθμισμένης εργατικής τάξης και των σκληρών εργοδοτικών πρακτικών. Αγωνίζεται να μην το βάζει κάτω και να αντιστέκεται, όμως αυτό που αντιμετωπίζει στην ελεύθερη αγορά, είτε συμμετέχοντας σε σεμινάρια επιμόρφωσης είτε προσπαθώντας να ανοίξει νέους δρόμους εργασίας, είναι το αδυσώπητο πρόσωπο ενός καπιταλιστικού συστήματος που εκμηδενίζει συνεχώς τον εργαζόμενο.

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Βινσέν Λιντόν και την Ειδική Μνεία της Οικουμενικής Επιτροπής. Πραγματοποίησε την πανελλήνια πρεμιέρα της με μια sold out προβολή στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας.
Ο «Νόμος της Αγοράς» απέσπασε στο φετινό Φεστιβάλ Καννών το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για τον Βινσέν Λιντόν και την Ειδική Μνεία της Οικουμενικής Επιτροπής. Πραγματοποίησε την πανελλήνια πρεμιέρα του στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας.


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝ ΜΠΡΙΖΕ

Πείτε μας για την απόφασή σας να γυρίσετε τον «Νόμο της Αγοράς»;
Όλες οι ταινίες μου πραγματεύονται τη σχέση του ανθρώπου με το κοινωνικό του περίγυρο. Με το «Νόμο της Αγοράς» θέλησα να καταπιαστώ με τη βιαιότητα του εργοδοτικού συστήματος σε σχέση με το ανθρωπινό στοιχείο που παρατηρείται σε εκείνους που βιώνουν την εργασιακή ανασφάλεια. Έγραψα το σενάριο με τον Olivier Gorce, τον οποίο ήξερα μεν αλλά δεν είχαμε συνεργαστεί ποτέ έως τώρα. Η ανάλυσή του και η οπτική του για την κοινωνία και τα πολιτικά θέματα είναι πολύ διαυγής. Ήταν ο ιδανικός συνεργάτης για την ταινία αυτή.

Πόσο γρήγορα καταλήξατε στο τελικό πλαίσιο της παραγωγής;
Αρκετά γρήγορα, στην πραγματικότητα. Ήδη από τη συγγραφή του σεναρίου, ήξερα ότι η ταινία θα γυριστεί με ένα μικρό συνεργείο, και με μη επαγγελματίες ηθοποιούς θα μπορούσε να λειτουργήσει πιστότερα η ερμηνεία του Lindon. Πήγα ακόμα παραπέρα και είπα στον παραγωγό Christophe Rossignon ότι με τον Vincent Lindon θέλουμε να γίνουμε συμπαραγωγοί του έργου επενδύοντας το μεγαλύτερο μέρος των μισθών μας σε αυτό, ενώ κανονικά θα πληρωνόταν το συνεργείο. Τόσο πολύ την πίστεψα από την αρχή την ταινία –κάτι ανάλογο δεν είναι δυνατόν να γίνεται σε κάθε παραγωγή, πρέπει να στο βγάζει. Το περιεχόμενο, το ύφος και τη χρηματοδότηση συμφωνήσαμε και οι τρεις μας αμέσως. Μου άρεσε αυτή η συνοχή. Είναι βέβαιο ότι το τελικό αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να είναι αυτό αν είχαμε άλλη αντιμετώπιση από τον παραγωγό-χρηματοδότη. Η ταινία αυτή ήταν μια ανάγκη για εμένα.

Είναι πολύ περίεργο που η διαίσθησή σας πέτυχε σχετικά με τη συνεργασία του Lindon με ερασιτέχνες ηθοποιούς.
Είχα την ιδέα για μια τέτοια συνεργασία πολύ καιρό τώρα. Είχα ήδη συνεργαστεί με πολλούς μη ερασιτέχνες ηθοποιούς σε μικρούς ρόλους, και κάθε φορά είχα την αίσθηση ότι ήμουν όλο και πιο κοντά σε αυτήν την αλήθεια - κάτι που με ενδιαφέρει πολύ στη δουλειά μου. Η ιδέα ήταν να ρίξω τον Vincent Lindon σε αχαρτογράφητα νερά όσον αφορά την ερμηνεία του.

Πώς μπορέσατε να τους βρείτε;
Πολλοί από τους ρόλους αντιστοιχούσαν σε συγκεκριμένες θέσεις εργασίας: οι security, ο τραπεζίτης, το προσωπικό στο γραφείο ανεργίας, οι ταμίες, κ.λπ., επομένως βρήκαμε ανθρώπους που εργάζονταν σε μια τέτοια δουλειά. Είχα ενθουσιαστεί με τους ανθρώπους που γνώρισα. Αμφιβάλλω ότι μπορούν να κάνουν ό,τι οι κανονικοί ηθοποιοί - αλλά δεν νομίζω από την άλλη ότι οποιοσδήποτε ηθοποιός είναι ικανός να παίξει όπως αυτοί. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις ανθρώπους να παίζουν σε ένα χώρο στον οποίο είναι απολύτως εξοικειωμένοι, και να δέχονται τις οδηγίες ενός σκηνοθέτη ώστε να αναδείξουν νέες ικανότητες που ενδεχομένως έχουν μπροστά σε μια κάμερα. Αυτό για μένα εξακολουθεί να αποτελεί ένα μυστήριο που με συναρπάζει.

Άλλαξε ο Vincent Lindon το υποκριτικό του στυλ για τις ανάγκες της ταινίας;
Ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία. Τον γνωρίζω αρκετά καλά, δεδομένου ότι αυτή είναι η τρίτη ταινία που κάνουμε μαζί. Όμως στο «Νόμο της Αγοράς» άγγιξε την καλύτερή του ερμηνεία. Απελευθερώθηκε, όπως κι εγώ άλλωστε σκηνοθετικά, χωρίς να έχει το οποιοδήποτε «δίχτυ προστασίας».

Με ποιο τρόπο αποφασίσατε να γυρίσετε, τεχνικά, την ταινία;
Καταρχάς, επέλεξα έναν διευθυντή φωτογραφίας ο οποίος είχε κάνει μόνο ντοκιμαντέρ έως τώρα. Στον Eric Dumont μου άρεσε η τεχνική του, κι ότι είναι ένας νεαρός διευθυντής φωτογραφίας μόλις 30 χρονών που ποτέ δεν είχε κάνει ταινία μυθοπλασίας. Του έλεγα με μεγάλη ακρίβεια τι ήθελα σε κάθε σκηνή και τον άφηνα στη συνέχεια να αναπτύσσει τις δεξιότητές του σχετικά με το καδράρισμα και τη θέση ενός ηθοποιού στην κάθε σκηνή. Με ενδιέφερε η συνεργασία του με τον Thierry/Vincent, ο οποίος ακόμη κι αν δεν ήταν πρωταγωνιστής σε μια σκηνή η παρουσία του εξακολουθούσε να δίνει την κινητήρια δύναμη στην ταινία. Αυτή η συνεργασία, άλλωστε, ήταν αυτή που τροφοδότησε την επιλογή του σινεμασκόπ, δεδομένου ότι μερικές φορές ήταν απαραίτητη για να δείχνει τι συμβαίνει απέναντι ή δίπλα στον Thierry.

Χαρακτηρίζετε την ταινία σας πολιτική;
Ναι. «Πολιτική», με την έννοια του πώς εντάσσεται ο άνθρωπος στον αστικό ιστό ή στην ευρύτερη κοινωνία. Σκηνοθέτησα τη ζωή ενός ανθρώπου που έδωσε την ψυχή του, το χρόνο του και την ενέργειά του, σε μια εταιρεία για 25 χρόνια πριν εκείνη τον «πετάξει» στο περιθώριο, γιατί τα αφεντικά του αποφάσισαν να πάνε την επιχείρησή τους σε άλλη χώρα με φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Αυτόν τον άνδρα τον έδιωξαν επειδή κάποιοι άλλοι θέλουν για τον εαυτό τους περισσότερα χρήματα. Ο Τιερί είναι η συνέπεια ενός συστήματος που θέλει τους τραπεζικούς λογαριασμούς κάποιων πιο «φουσκωμένους». Είναι εκείνος που περιλαμβάνεται στις στατιστικές με τους άνεργους που ακούμε καθημερινά στις ειδήσεις. Μπορεί η είδηση αυτή να διαρκεί μερικά λεπτά, αλλά πίσω από αυτήν υπάρχουν ανθρώπινες τραγωδίες. Κι έχοντας περάσει 20 μήνες άνεργος συνεχίζει να δέχεται ταπεινώσεις σχεδόν σε κάθε εργασία που ξεκινά. Και όταν αυτή η εργασία θέτει το άτομο σε ένα ηθικά απαράδεκτο δίλημμα, τι μπορεί να κάνει; Να μείνει και να είναι συνεργός σε ένα άδικο σύστημα, ή να φύγει και να επιστρέψει σε μια αβέβαιη και ασταθή ζωή; Αυτή είναι η καρδιά της ταινίας. Η θέση ενός ανθρώπου στο Σύστημα.

Αποφασίσατε να ακολουθήσετε τον Τιερί στο «μακρύ» δρόμο της ανεύρεσης εργασίας…
Ναι, ήταν σημαντικό να κυλήσει ο χρόνος και να δείξω τον Thierry στο πλαίσιο της κοινωνικής ταπείνωσης που προκύπτει από την παρατεταμένη ανεργία. Με ότι κι αν καταπιάστηκε, σε ότι δοκίμασε και δοκιμάστηκε ήταν πάντα και πραγματικά στη μέση, αλλά με τον δικό του τρόπο συμμετείχε στη βία αυτού του κόσμου. Αυτός είναι ο κόσμος μας. Και ο χρόνος που ξοδεύουμε παρατηρώντας τον μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι ο Thierry δεν είχε απολύτως καμία επιλογή παρά να αποδεχθεί όποια νέα δουλειά του τύχαινε, όπως αυτή του υπεύθυνου ασφαλείας στο πολυκατάστημα. Σε αυτόν το ρόλο πολλές φορές η δουλειά έμοιαζε με καρικατούρα αλλά φυσικά στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι που εργάζονται στις θέσεις αυτές δεν είναι καρικατούρες. Εγώ δεν συνάντησα κανέναν «καουμπόη» που να κάνει κατάχρηση της εξουσίας του. Αντιθέτως γνώρισα πολύ ευχάριστους άνδρες και γυναίκες των οποίων η δουλειά ήταν να σταματούν τους ανθρώπους να κλέβουν τα πράγματα από το κατάστημα που εργάζονται.