Μια διαφορετική ταινία, σε σκηνοθεσία του Αστέρη Κούτουλα και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, η παγκόσμια πρεμιέρα της οποίας έγινε στο θέατρο Μπάντμιντον στις 20 Ιουνίου.

Το φιλμ ξεκινάει με τα πρώτα μέτρα της μουσικής του μεγάλου δημιουργού Μίκη Θεοδωράκη και τελειώνει με τα τελευταία μέτρα της μουσικής του, η οποία συνοδεύει τις λιγοστές φράσεις που προφέρονται. Έξι σολίστες χορευτές, ανάμεσά τους η εξαιρετική Μαρία Κουσουνή ως Μήδεια – σε εκφραστικές κοντινές λήψεις, λυρικές χορευτικές σκηνές, αποκαλυπτικές καταστάσεις πρόβας, μια μείξη από κλασικό μπαλέτο και σύγχρονο εκφραστικό χορό, συνυφασμένη με εικόνες από εξεγερμένους και κουκουλοφόρους νεαρούς, βαριά οπλισμένους και ανεξέλεγκτους αστυνομικούς, μορφές από έναν άλλον, αμείλικτο κόσμο που έχει σφετεριστεί την καθημερινή πραγματικότητα.
Μέσα σε αυτό τον κόσμο προβάλλει ξαφνικά η μορφή της δεκαπεντάχρονης Μπέλα Έλμαν η οποία, παίζοντας τον ίδιο της τον εαυτό, κάνει το κινηματογραφικό ντεμπούτο της. Η αθωότητα που είναι καταραμένη, εξοβελισμένη από την κοινωνία, στο έλεος της εξάντλησης, της απογοήτευσης, της έλλειψης στοργής.
Είναι μια ταινία αφιερωμένη σε αμήχανους γονείς και ιδίως σε νέους που προσπαθούν να κατανοήσουν τη σκληρή μοίρα που τους επιφυλάσσει το μέλλον. Τους νέους που οι ίδιοι οι γονείς τους τούς έφραξαν το δρόμο.

«Την αφιερώνω στη σημερινή γενιά γονιών
που έκλεψαν τα όνειρα από τα παιδιά τους...»

Η δήλωση του σκηνοθέτη της ταινίας, Αστέρη Κούτουλα, είναι χαρακτηριστική:
«Η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά της. Η Μήδεια κοιτάει μόνο τον εαυτό της. Ήταν το σήμερα που κίνησε το ενδιαφέρον μου. Κείμενο, μουσική και χορός ενωμένα σε μια ταινία, η οποία δε μου άφησε καμία άλλη διέξοδο, παρά εκείνη στον ζόφο μιας κοινωνίας που καθημερινά σκοτώνει τα παιδιά της. Μέσα στην οποία σκοτώνουμε τα παιδιά μας.
Ήθελα να κάνω ένα τεράστιο, ασυνήθιστο και άκρως συναισθηματικό «βίντεο κλιπ», που να ασχολείται με τον πόθο για ελευθερία μιας απελπισμένης γυναίκας και τον πόθο για ελευθερία μιας νεολαίας που έχει ριζοσπαστικοποιηθεί. Και οι δύο προδομένοι και πουλημένοι. Και οι δύο σε εμπόλεμη κατάσταση με την κοινωνία.
Την ταινία αυτή αφιερώνω στη σημερινή γενιά γονιών που έκλεψε τα όνειρα από τα ίδια τα παιδιά της, τους πήρε τις προοπτικές και έπαιξε στα ζάρια το μέλλον τους. Γονείς που ζούσαν λες και δεν υπήρχε αύριο. Γονείς που αποξενώθηκαν από τον εαυτό τους, αιχμαλωτισμένοι στο δικό τους κόσμο, σε άλυτες συγκρούσεις...»


«Ύμνος στον αγώνα ανθρώπων και λαών για ανεξαρτησία και ελευθερία»

Στο ίδιο μήκος κύματος και η δήλωση που έκανε ο Μίκης Θεοδωράκης στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 7 Ιουνίου:
«Tο τραγικό στοιχείο στη μουσική με γοήτευσε ευθύς εξ αρχής περισσότερο από κάθε άλλο είδος. Αναμφισβήτητα ταίριαζε στον χαρακτήρα μου. Ήταν λοιπόν επόμενο να στραφώ προς το αρχαίο δράμα στην αρχή σαν ένας απλός εραστής των τραγικών και αργότερα ως συνθέτης. Ξεκίνησα με το θέατρο και τον κινηματογράφο και τελικά η προσπάθειά μου ολοκληρώθηκε με την λυρική τραγωδία (όπερα).
Ο Ρενάτο Ζανέλα πήρε την λυρική μου τραγωδία «Μήδεια» και την έκανε μπαλέτο. Έρχεται λοιπόν τώρα ο Αστέρης Κούτουλας και κάνει μια νέα δημιουργία, που βασίζεται σε όλα τα προηγούμενα. Όμως δεν αναπαράγει απλώς το μπαλέτο αυτό επί της οθόνης αλλά το αναπλάθει και του δίνει μια βαθειά κοινωνική και πολιτική διάσταση. Δημιουργεί ένα φιλμ που εκπέμπει ένα σύγχρονο μήνυμα: ότι μέσα από την τραγωδία στην οποία την έχει υποβάλει η εγκληματική επίθεση του Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος, η Ελλάδα αν και πληγωμένη, παραμένει όρθια!
Η Μήδεια του Ευριπίδη σπαράζει, μέσα από την χορευτική ερμηνεία της Μαρίας Κουσουνή και τη φωνή της Εμίλια Τιταρένκο, γιατί οι προδοσίες των άλλων την οδήγησαν στο πιο αποτρόπαιο έγκλημα, την σφαγή των παιδιών της από την ίδια. Η σύγχρονη Ελλάδα σπαράζει στις πλατείες και στους δρόμους, γιατί –θύμα από τα λάθη και τις προδοσίες των δικών της και ξένων υπευθύνων- οδηγείται κι αυτή στο πιο αποτρόπαιο έγκλημα, να σκοτώνει η ίδια το μέλλον των παιδιών της.
Πιστεύω ότι έχουμε να κάνουμε με ένα έργο τέχνης και ευθύνης. Ένας ύμνος στον αγώνα ανθρώπων και λαών για ανεξαρτησία και ελευθερία.

«Αν ήμουν νέος σήμερα, θα με λέγανε τρομοκράτη»

«Αν ήμουν νέος σήμερα, θα με λέγανε τρομοκράτη». Τα χαρακτηριστικά αυτά λόγια του Μίκη Θεοδωράκη ακούγονται στο τρέιλερ της ταινίας. Στη δε ομιλία του, πριν από την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Badminton, ο μεγάλος Έλληνας μουσικοσυνθέτης είπε:

«Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Το Αιγαίο είναι μια ιδιαίτερη θάλασσα, γιατί τα κύματά της είναι γρήγορα και πυκνά. Έτσι αν δεν έχεις το κατάλληλο πλεούμενο και την απαιτούμενη πείρα, γρήγορα ανατρέπεσαι και πνίγεσαι. Το ίδιο συμβαίνει και με τα γεγονότα, δηλαδή τα κύματα της ζωής στην Ελλάδα. Είναι κι αυτά πυκνά και ανατρεπτικά. Τη μια μέρα σε υψώνουν στους ουρανούς και την επομένη σε οδηγούν στα Τάρταρα. Έτσι ο ελληνικός λαός από αρχαιοτάτων χρόνων έμαθε τη μια μέρα να πανηγυρίζει πανευτυχής και την άλλη απελπισμένος να πνίγεται.
Όταν έγραφε τη «Μήδεια» ο Ευριπίδης, οι Έλληνες βρίσκονταν στα Τάρταρα του εμφυλίου πολέμου. Του Πελοποννησιακού. Τι ήθελε τάχα να πει τότε στους Αθηναίους βάζοντας μια βάρβαρη να σφάζει τα παιδιά της, για να εκδικηθεί τον άπιστο πατέρα τους, τον αλαζόνα Έλληνα Ιάσωνα; Ποιοι είναι σήμερα οι αλαζόνες; Και ποιοι οι βάρβαροι που σκοτώνουν τα παιδιά τους; Και ποιο είναι τάχα το ιστορικό δίδαγμα; Φυσικά στην ελληνική τραγωδία η δράση δεν είναι αστυνομική, τα γεγονότα δεν αντανακλούν την καθημερινότητα και οι ήρωες δεν είναι νευρωτικοί πελάτες των ψυχιάτρων. Οι νόμοι που την καθορίζουν δεν είναι οι νόμοι των ανθρώπων αλλά οι νόμοι των θεών. Δηλαδή οι αιώνιοι νόμοι, που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της δημιουργίας. Και γι’ αυτό ακόμα και χίλιοι σημερινοί ρεπόρτερ δεν φτάνουν ούτε το μικρό δάχτυλο του Ευριπίδη.
Κι εμείς σήμερα οι μικροί και φτωχοί, οι ασήμαντοι Έλληνες καταφεύγουμε στον Ευριπίδη, για να θυμίσουμε στους αλαζόνες του καιρού μας, ότι οι νόμοι τους είναι σαν τα ξερά φύλλα που περιμένουν τον ιστορικό άνεμο να τα σκορπίσει πάνω από την άβυσσο του Τίποτα.

«Η Αθήνα σώθηκε με ένα τραγούδι»

Είπαμε πριν ότι οι Έλληνες έμαθαν να χαίρονται και να υποφέρουν, να πανηγυρίζουν και να πενθούν αδιάκοπα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
Στο τέλος του πολέμου -τότε- οι αλαζόνες Σπαρτιάτες νικητές είχαν στρατοπεδεύσει έξω από την Αθήνα. Σε μια σκηνή συγκεντρωμένοι οι στρατηγοί των νικητών γύρω από τον βασιλιά της Σπάρτης αποφασίζουν για το τέλος της Αθήνας. Άλλοι ήθελαν να την κάψουν κι άλλοι να την εξαφανίσουν καταστρέφοντας ακόμα και τα θεμέλια των ναών και των κτιρίων της. Εκείνη ακριβώς την κρίσιμη στιγμή ένας φρουρός έξω από την σκηνή άρχισε να τραγουδά ένα χορικό από μια τραγωδία
του Ευριπίδη. Μέσα στη σκηνή έπεσε μεγάλη σιωπή. Στο τέλος ο βασιλιάς της Σπάρτης, ο μεγάλος αλαζόνας νικητής, μίλησε και είπε:
«Πώς είναι δυνατόν να καταστρέψουμε μια πόλη που γεννά τέτοιους μεγάλους ποιητές…». Έτσι σώθηκε η Αθήνα. Με ένα τραγούδι…
Το ίδιο κάνουμε κι εμείς σήμερα με την βοήθεια του Ευριπίδη. Γιατί στο βάθος αυτών που θα δείτε και θα ακούσετε βρίσκεται η φωνή του στρατιώτη και το χορικό του μεγάλου ποιητή, που μαλάκωσε τις ψυχές των αλαζόνων και τις έκανε να ακούσουν τον ήχο των Νόμων που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της ζωής. Έφυγαν από το Χάος και κερδήθηκαν από την λάμψη της Αρμονίας.

«Σήμερα η Ελλάδα είναι ξανά θύμα ενός πολέμου,
που την έχει οδηγήσει στα Τάρταρα...»

Από την πλευρά μου είναι αυτές οι σκέψεις που με οδήγησαν στη σύνθεση της μουσικής της «Μήδειας», γιατί φιλοδοξούσα να ανακαλύψω μουσικά τον πυρήνα του έργου. Και μ’ αυτά τα κριτήρια είδα και εξετίμησα τόσο την χορογραφία του Ρ. Ζανέλα όσο και τη δουλειά του Αστέρη Κούτουλα. Δεν τοποθετήσαμε εμείς την Μήδεια στην πλατεία Συντάγματος αλλά τα γεγονότα.

Σήμερα η Ελλάδα είναι ξανά θύμα ενός νέου πολέμου, που την έχει οδηγήσει στα Τάρταρα. Ο λαός μας πονάει και πάλι. Οι αλαζόνες και πάλι χαίρονται και σαρκάζουν. Τρέφονται από την δυστυχία μας. Η Μήδεια πήγε μόνη της στο Σύνταγμα, τον ομφαλό της νεότερης ιστορίας μας και σε λίγο θα σας κοιτάζει με το περήφανο βλέμμα της.

Όχι μόνο εσάς. Αλλά όλους τους ανθρώπους. Όλους τους λαούς. Και προ παντός εκείνους που δεν γνωρίζουν ότι σε λίγο θα γίνουν φύλλα ξερά στη διάθεση των ανέμων της ιστορίας που για μια ακόμα φορά θα τους παρασύρει, για να τους ρίξει στην άβυσσο του Τίποτα.

«Δίνουμε στη διεθνή κοινή γνώμη μια απάντηση υψηλής αισθητικής, ηθικής και πνευματικής ανωτερότητας»

Στο φιλμ που θα δείτε συνεργάζονται καλλιτέχνες, ηθοποιοί και τεχνικοί από όλη την Ευρώπη με κορυφαίους τον Ιταλό Ρενάτο Ζανέλα, τις Γερμανίδες Μπέλα Ιλμαν, Ίνα Κούτουλα και Μπαμπέτ Ρόζενμπάουμ, τους Ρώσους σολίστ, μουσικούς και χορωδούς της Μουσικής Ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης και τέλος τους Έλληνες: τον σκηνοθέτη Αστέρη Κούτουλα, την Μαρία Κουσουνή που αποδίδει χορευτικά την Μήδεια, τον οπερατέρ Μιχάλη Γερανιό, τον υποφαινόμενο συνθέτη και δ/ντή ορχήστρας και τέλος τον μεγαλύτερο όλων, τον πλαστουργό της Μήδειας, Ευριπίδη.
Χωρίς να υποτιμώ τους άλλους και κυρίως τον εξαίρετο Ιταλό χορογράφο, θεωρώ την Μήδεια που θα δείτε ένα ελληνικό δημιούργημα. Όχι για να καυχηθώ σαν Έλληνας αλλά γιατί έχουμε ανάγκη να δώσουμε στην διεθνή κοινή γνώμη μια απάντηση υψηλής αισθητικής και ηθικής και πνευματικής ανωτερότητας στις απαράδεκτες συκοφαντίες που έχει δεχθεί η χώρα μας από τα γνωστά χαλκεία των οικονομικών επιδρομέων που μαστίζουν τον λαό μας επιδιώκοντας την ολική καταστροφή μας.


«Είμαι εδώ. Ακέραιη.
Νικήτρια του χρόνου.
Είμαι η Ελλάδα!»

Είναι σαν να τους λέμε «Μάταια προσπαθείτε να διαστρεβλώσετε την εικόνα της Ελλάδας και του λαού μας. Ο πνευματικός μας πολιτισμός από την εποχή του Ευριπίδη ως σήμερα είναι ο βράχος που πάνω του θα συντριβούν τα κύματα των συκοφαντιών που εξαπολύουν κατά της χώρας και του λαού μας.

Η Μήδεια που θα δείτε είναι η σημερινή Ελλάδα. Προσέξτε τα τελευταία 10 λεπτά. Εκεί που η Μαρία Κουσουνή με την καθοδήγηση του Ζανέλα αναδεικνύεται σε κορυφαία ερμηνεύτρια του καιρού μας και συγχρόνως σε μια ιδανική μορφή της σύγχρονης Ελλάδας, που σπαράζει από τα σκληρά χτυπήματα της Μοίρας. Δείτε την φοβερή σκηνή με την κραυγή, που την ακολουθεί η σταύρωση. Η Μήδεια προσπαθεί να σταθεί όρθια. Πέφτει ξανά και ξανά. Όμως στο τέλος κάθεται πάνω στο σκάφος, την Αργώ, το σύμβολο των παθών της. Ορθώνει με περηφάνια το κορμί της. Γυρίζει αργά το πρόσωπό της και ατενίζει με αξιοπρέπεια και δύναμη εχθρούς και φίλους σαν να λέει: “Είμαι εδώ. Ακέραιη. Νικήτρια του χρόνου. Είμαι η Ελλάδα!”.
Σας ευχαριστώ»


«Αυτή η ταινία για μένα είναι ένα έργο ζωής»

Σε συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών», ο Αστέρης Κούτουλας υπογράμμισε:

- Τί σημαίνει για σας αυτή η ταινία;
Αυτή η ταινία για μένα είναι ένα έργο ζωής. Απ την μία μεριά ολοκληρώνoμαι τρόπον τινά «πολιτικά», δηλαδή είναι έργο απόγνωσης, αντίστασης και συνάμα ομορφιάς. Ουσιαστικά ζητώ συγνώμη από τον 23χρονο γιο μου για την κοινωνία χωρίς μέλλον και χωρίς έλεος που του παραδίδω να ζήσει. Για μια κοινωνία που δεν παράγει κανένα ιδανικό πια, καμία προοπτική, που είναι μία έρημος χωρίς διέξοδο. Που κάθε μέρα εμείς οι γονείς «σκοτώνουμε» τα παιδιά μας. Από την άλλη αυτή η ταινία με αντιπροσωπεύει πλήρως καλλιτεχνικά: γιατί έκανα μια ταινία που όμοια της ποτέ δεν έχω δει και που πάντα ήθελα να κάνω. Αυτή η ταινία είναι ένα ξάφνιασμα ακόμα και για μένα, γιατί από την μία έχει την εγκληματική ιστορία της Μήδειας, έχει την πολύ ωραία μουσική όπερας του Μίκη, όμως έχει πολλά οπτικά «ξεσπάσματα», αναπάντεχα, διότι ήθελα να δώσω στο μάτι όλο και κάτι καινούργιο, ασυνήθιστο. Ήθελα να «ρουφήξω» τον θεατή μέσα στην πλοκή, τροφοδοτώντας συνεχώς τη φαντασία του.

- Χορός, μουσική και πρόζα, με παράθεση αποσπασμάτων από τα γραπτά της Αννας Φρανκ. Με ποια οπτική θα θέλατε να τη δει την ταινία ο θεατής, ειδικά ο Ελληνας;
Η βάση όλης της ταινίας είναι η μουσική που δεν είναι απλώς εκπληκτική αλλά και πολύ συναισθηματική. Ήθελα – αυτή ήταν πρόθεσή μου – να κάνω μια άκρως συναισθηματική ταινία, στην οποία με τον φακό της κάμερας και ένα ασυνήθιστο μοντάζ να παρακουλουθώ τι γίνεται στην ψυχή μιας μάνας που πάει να σκοτώσει τα παιδιά της, τα «σκότια της» όπως θα έλεγε η γιαγιά μου από την Ήπειρο. Όμως δεν μπορούσα να μείνω εκεί όταν γύρω μου συνέβαιναν αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.

Τα χρόνια 2011 μέχρι 2013 όταν δούλευα αυτή την ταινία μου επέβαλαν να συμπεριλάβω και την κοινωνική διάσταση του θέματος και έτσι μπήκαν τα θύματα στο κέντρο της ταινίας μου, δηλαδή τα παιδιά που σκοτώνονται, η προδομένη νεολαία. Το μεγαλύτερο συμβολισμό μιας καταραμένης, από την κοινωνία εξοβελισμένης και θανατωμένης αθωότητας έχει για μένα το ημερολόγιο της Άννας Φράνκ. Ο θεατής δεν ξέρει μέχρι το τέλος της ταινίας ότι τα αποσπάσματα μιας δεκατετράχρονης κοπέλας είναι από το ημερολόγιο αυτό, όμως για μένα ήταν πολύ σημαντικό γιατί δίνει μια άλλη ιστορική διάσταση στον μύθο της παιδοκτόνου μάνας, μας βάζει αμέσως στο σήμερα, μια θύμηση, ένα αντίδοτο στον επελαύνοντα φασισμό στη χώρα μας.

«Η απάντηση μου στο ανθελληνικό Focus»

Πολυπράγμων, ο σκηνοθέτης και μεταφραστής ο Αστέριος Κούτουλας, ο οποίος έχει βάλει την υπογραφή του σε πολλές καλλιτεχνικές παραγωγές του εξωτερικού, υποστηρίζει ότι το φιλμ είναι όχι μόνο ένα κατεξοχήν ελληνικό έργο, αλλά και η απάντηση στο γερμανικό περιοδικό «Focus», το οποίο ανά καιρούς επιτίθεται στη χώρα μας.
Επιδίωξη του ίδιου είναι το «Ανακυκλώνοντας τη Μήδεια» να προβληθεί σε διάφορες κινηματογραφικές αίθουσες ανά τον κόσμο. «Αν και είναι δύσκολο να συμπεριληφθεί σε κάποιο φεστιβάλ λόγω έλλειψης συγκεκριμένου σεναρίου, σίγουρα θα το προσπαθήσουμε» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στη Γερμανία, όπου μένει μόνιμα, το φιλμ θα προβληθεί τον Νοέμβριο τόσο για τους Γερμανούς θεατές όσο και για τους χιλιάδες Ελληνες, που -όπως παρατηρεί και εκείνος τα τελευταία χρόνια- έχουν αυξηθεί. «Στο Βερολίνο μέχρι πριν από δυόμισι χρόνια είχαμε περίπου 10.000 Έλληνες και σήμερα έχουμε περίπου 20.000. Οι περισσότεροι εξ αυτών είναι νέα παιδιά και σπουδαγμένα, οι οποίοι εγκατέλειψαν την Ελλάδα λόγω κρίσης. Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι κάποιος πρέπει να ευθύνεται για αυτή την κρίση και όλοι αυτοί που φταίνε είναι ακόμη στην εξουσία».