Τη νύχτα του Σαν Λόρέντζο, τη νύχτα που πέφτουν τ’ αστέρια και οι ευχές γίνονται πραγματικότητα σύμφωνα με την ιταλική λαϊκή παράδοση, μια γυναίκα θυμάται τον αγαπημένο της. Μια τέτοια διαφορετική νύχτα, πολλά χρόνια πίσω, στην εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια ομάδα αγροτών ενός χωριού της Τοσκάνης συγκρούστηκε με τους Ναζί στην εξοχή. Οι εκρήξεις αντικατέστησαν στον ουρανό τη λάμψη των αστεριών…

Η περιπέτεια και η οδύσσεια μιας ομάδας κατοίκων ενός χωριού της Τοσκάνης, που αποφασίζει να φύγει από τον τόπο της όταν μαθαίνει ότι οι Ναζί σκοπεύουν να τον βομβαρδίσουν, ενώ οι Αμερικανοί καταφτάνουν για να τους απελευθερώσουν. Παρά τις διαταγές που τους έχουν δώσει οι Ναζί, σκοπεύουν να ταξιδέψουν στην ιταλική επαρχία ώσπου να ενωθούν με τους Παρτιζάνους και τους Συμμάχους, που φαίνεται να επικρατούν στον πόλεμο.

Η περιπετειώδης οδύσσεια μιας ομάδας κατοίκων ενός χωριού της Τοσκάνης, αποφασίζουν το καλοκαίρι του 1944 να συναντήσουν τους Συμμάχους, που διαφαίνεται να επικρατούν στον Πόλεμο, παρά τις αντίθετες διαταγές που έχουν λάβει από τους Ναζί.

Η κλασική ταινία των αδελφών Ταβιάνι “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο”, που κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής & το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών του 1982, θα προβληθεί αποκλειστικά στον κινηματογράφο Άστυ, σε επανέκδοση με νέες ψηφιακά αποκαταστημένες κόπιες.

Από την Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου στον κινηματογράφο Άστυ, ώρες παραστάσεων 18.30, 20.30, 22.30.

Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο είναι η νύχτα που πέφτουν τ’ αστέρια, και η νύχτα όπου τα όνειρα πραγματοποιούνται, σύμφωνα με την ιταλική λαϊκή παράδοση.


ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ

Η ταινία των Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο” βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στο χωριό Σαν Μινιάτο, της επαρχίας της Τοσκάνης, στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιστορία παρέμεινε στις μνήμες των κατοίκων του χωριού και συνδέθηκε με την έναστρη νύχτα, οπότε και επιτελέστηκε η θηριωδία των Ναζί. Εντέλει, η ιστορία χαράχτηκε στη ντόπια λαϊκή παράδοση, διαδόθηκε από στόμα και στόμα, και έφτασε στα αυτιά των αδελφών Ταβιάνι, οι οποίοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην περιοχή αυτή άλλωστε.
*
Η πρώτη ταινία των αδελφών Ταβιάνι, το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ “San Miniato, Luglio ‘44”, αποτελεί τον ουσιαστικό προπομπό της ταινίας “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο”. Γυρίστηκε το 1954, στο σενάριο συνεργάστηκαν οι Βαλεντίνο Ορσίνι και Τσέζαρε Ζαβατίνι, και είχε ως θέμα τη ναζιστική θηριωδία στο χωριό Σαν Μινιάτο της Τοσκάνης, το οποίο αργότερα αποτυπώθηκε γλαφυρότερα και σε διάρκεια στη “Νύχτα του Σαν Λορέντζο”.
*
Πάντως, ένα από τα πραγματικά γεγονότα που δείχνει η ταινία των Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι εξακολουθεί να διχάζει, να προκαλεί συζητήσεις και να αμφισβητείται. Δυο δεκαετίες μετά την προβολή της ταινίας (περίπου το 2003-2004) αποκαλύφθηκε, μετά βεβαιότητας καθώς ισχυρίζονται οι υπεύθυνοι των ερευνών, ότι η βόμβα που έπληξε την εκκλησία, στην οποία είχαν καταφύγει αρκετοί κάτοικοι του Σαν Μινιάτο κατ’ εντολή των Ναζί, ρίχτηκε από τους Αμερικανούς ελευθερωτές -κατά λάθος- κι όχι από τους Ναζί!
*
Για το σενάριο συνεργάστηκαν με τους αδελφούς Ταβιάνι δυο ξεχωριστές προσωπικότητες. Αφενός ο Τζιουλιάνι Τζ. Ντε Νέγκρι, παραγωγός πολλών ταινιών, ο οποίος πολέμησε τους Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όντας Παρτιζάνος, κι ως εκ τούτου μετέφερε τις βιωματικές εμπειρίες του στην ταινία αυτή. Αφετέρου ο Τονίνο Γκουέρα, εκ των σημαντικότερων σεναριογράφων του 20ου αιώνα, συνεργάτης του Ταρκόφσκι, του Αντονιόνι, του Αγγελόπουλου, του Φελίνι, του Ντε Σίκα, κ.ά.
*
Ένα ακόμη ξεχωριστό στοιχείο της ταινίας είναι η μουσική σύνθεση του Νικόλα Πιοβάνι, ενός εκ των σημαντικότερων Ιταλών συνθετών κινηματογραφικής μουσικής μαζί με τους Νίνο Ρότα, Ένιο Μορικόνε και Εγκίστο Μάγκι. Το σάουντρακ της ταινίας “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο” θεωρείται από τα πλέον χιλιοακουσμένα και αγαπημένα του ιταλικού σινεμά. Μπορείτε να το ακούσετε στο κανάλι youtube. Το τρέιλερ της ταινίας μπορείτε να το βρείτε, επίσης, στο κανάλι youtube.
*
Μετά την προβολή της ταινίας στο Φεστιβάλ Καννών, οι κριτικοί κινηματογράφου της εποχής έγραψαν ιδιαιτέρως εγκωμιαστικά κείμενα για την ταινία των αδελφών Ταβιάνι. Ο Βίνσεντ Κάνμπι, κριτικός των New York Times, έγραψε: “Η ‘Νύχτα του Σαν Λορέντζο’ είναι από εκείνες τις ταινίες που σου καθαρίζουν την ψυχή. Βγαίνεις άλλος άνθρωπος μετά την προβολή της. Μια ταινία μνήμης που δεν πρόκειται να ξεχάσεις ποτέ.”
*
Με μεγαλύτερη θέρμη αντιμετώπισε την ταινία η γνωστή κριτικός κινηματογράφου Πώλιν Κάελ του περιοδικού The New Yorker: “Η ‘Νύχτα του Σαν Λορέντζο’ είναι μια συγκλονιστική ταινία όση και ο θρύλος που την ακολουθεί. Αποτυπώνει ακριβώς το όραμα και τη ματιά του κόσμου μας. Κωμωδία, τραγωδία, επιθεώρηση, μελόδραμα, όλα τα κινηματογραφικά στοιχεία συνυπάρχουν σε αυτή την ταινία. Πρόκειται για μια άλλη ‘Μεγάλη Χίμαιρα’ του Ζαν Ρενουάρ, δια χειρός των αδελφών Ταβιάνι.”
*
Ενώ ο Έλληνας κριτικός κινηματογράφου Βασίλης Ραφαηλίδης έγραφε στην εφημερίδα Έθνος (23-1-83): “Η ‘Νύχτα του Σαν Λορέντζο’, τελευταία ταινία των Ταβιάνι είναι ένα λαϊκό τέτοιο λαικό παραμύθι, τέλεια ‘επεξεργασμένο’ ιδεολογικά από τους δύο δαιμόνιους Ιταλούς.
Όπως πάντα στους Ταβιάνι έχουμε και δω σαν αφετηρία για τη μυθοπλασία, ένα πραγματικό–ιστορικό περιστατικό: Το 1944, ενώ ο πόλεμος τελειώνει, οι Ναζί απειλούν να ανατινάξουν ένα ιταλικό χωριό. Κάτω απ' αυτή την απειλή οι περισσότεροι χωριάτες φεύγουν και στην περιπλάνησή τους σε όρη και λαγκάδια συναντούν τους αντάρτες. Σε μια εντελώς εκπληκτική μυθικορεαλιστική μάχη όπου οι ιστορικοί χρόνοι μπλέκονται αδιάλειπτα σε μια αιματηρή φιέστα, ο λαός, όλος ο λαός όλων των εποχών, αποδύεται σ' ένα μέχρι θανάτου αγώνα μ' όλους τους καταπιεστές όλων των εποχών.
Δεν είναι οι συγκεκριμένοι Ιταλοί αντιφασίστες που μάχονται εδώ, αλλά όλος ο καταπιεσμένος λαός, απανταχού της γης. Δεν είναι ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος το ιστορικό σημείο αναφοράς σε αυτό το φιλμ, αλλά όλοι οι απελευθερωτικοί πόλεμοι ενάντια στον ‘αχρονικό φασισμό’, δηλαδή ενάντια στις εκάστοτε ‘δυνάμεις κρούσης’ της εκάστοτε αντίδρασης. Για να φτάσει η αφήγηση σ' αυτή την κορυφαία σεκάνς, που αποτελεί και τον αφηγηματικό κορμό, προετοιμάζεται μεθοδικά από τους σκηνοθέτες με τον ίδιο μυθικό τρόπο – κι εδώ ακριβώς μπορεί να επισημάνει κανείς το μέγεθος του ταλέντου αυτών των δημιουργών: Όλες οι σκηνές που προηγούνται παραπέμπουν με συνέπεια στα πραγματικά ιστορικά περιστατικά, αλλά όλες είναι καθαρά μυθικές. Το ίδιο και οι σκηνές που έπονται, μέχρι το χάπυ-εντ της απελευθέρωσης και της λύσης του δράματος.
Άλλωστε η σοφή χρήση της μουσικής κι εδώ, όπως πάντα στους Ταβιάνι, όχι σαν υπόκρουσης, αλλά σαν καθοδηγητή (σαν μοτέρ) της δράσης και σαν πρωταγωνιστικό εκφραστικό μέσο, μας κάνει να πιστεύουμε πως τούτο το φιλμ δεν είναι παρά ένα μουσικό παραμυθόδραμα, τέλεια κουρδισμένο πάνω στη ‘δεσπόζουσα νότα’ της ιστορίας, που είναι κοιταγμένη από μια σκοπιά καθαρά και δηλωμένα μαρξιστική. Τούτη τη δεσπόζουσα νότα, με τη μουσική έννοια αυτή τη φορά, την προσφέρει στους Ταβιάνι ένας πραγματικά σπουδαίος μουσικός, ο Νικόλα Πιοβάνι, που εδώ αντικατέστησε τους δυο άλλους θαυμάσιους μόνιμους συνεργάτες των Ταβιάνι, τον Ένιο Μορικόνε και τον Εγκίστο Μαγκι”.
*
Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Βιτόριο Ταβιάνι στους Γιάννη Καραμπίτσο και Γιώργο Μαλιώτη, κατά την παρουσία του στην Αθήνα το 2002, είχε δηλώσει μεταξύ άλλων: “Είμαστε στην Ελλάδα, έτσι; Απ’ όσο ξέρω, ο Όμηρος έγραψε τα ποιήματα του σε μια στιγμή ξεπεσμού στην Ελλάδα, ξεπεσμού των ειδώλων. Και γιατί τα έγραψε; Επειδή ήθελε να θυμίσει στους ανθρώπους της εποχής του ως που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, που έφτασε στο παρελθόν, κι επομένως που μπορεί να φτάσει και σήμερα. Από την άλλη πλευρά, εγώ πιστεύω ότι ο άν¬θρωπος και η κοινωνία ήταν ανέκαθεν ένα μείγμα δαιμονίου και αγαθού. Και πρέπει να θυμηθώ ότι εκείνα ακριβώς τα δύσκολα χρόνια, εμείς κάναμε μια ταινία, (που ήταν ‘Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο’) και αναφε¬ρόταν όχι στην ίδια εποχή αλλά σε κάποια άλλα, διαμαντένια χρόνια, που ήταν τα χρόνια της αντίστα¬σης κατά του φασισμού. Το ‘Σαν Λορέντζο’ γεννήθηκε σε μια στιγμή όπου υπήρχε μεγάλος σκοταδισμός στην Ιταλία. Οι άνθρωποι ήταν άνθρωποι μόνο κατά το ήμισυ. Η ‘Νύχτα του Σαν Λορέντζο’ δεν μιλά για το παρελθόν, μιλά για το παρόν.”


ΦΕΣΤΙΒΑΛ | ΒΡΑΒΕΙΑ | ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Η “Νύχτα του Σαν Λορέντζο” προβλήθηκε το 1982 στο Φεστιβάλ Καννών, όπου προκάλεσε αίσθηση στο κοινό και συζητήθηκε εντόνως από δημοσιογράφους, κριτικούς κινηματογράφου και κινηματογραφιστές. Διεκδίκησε επάξια τον Χρυσό Φοίνικα Καλύτερης Ταινίας αλλά τον έχασε από τον “Αγνοούμενο” του Κώστα Γαβρά και τον “Δρόμο” του Γιλμάζ Γκιουνέϊ, που μοιράστηκαν το βραβείο, σε μια χρονιά με πολύ αξιόλογες ταινίες. Εντέλει κέρδισαν το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής του φεστιβάλ.

Κέρδισε ακόμη τα πιο σημαντικά βραβεία στην Ιταλία: στα εθνικά βραβεία David di Donatello έλαβαν εκείνα της Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Παραγωγής, Μοντάζ, Φωτογραφίας και της Αλιτάλια. Στα βραβεία της Ένωσης Ιταλών Δημοσιογράφων έλαβαν εκείνα της Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Σεναρίου.

Η ταινία αγαπήθηκε πολύ κι από ενώσεις δημοσιογράφων και κριτικών στην Αμερική και την Ευρώπη. Η ένωση της Βοστώνης, οι εθνικές ενώσεις των Η.Π.Α. και της Γαλλίας της έδωσαν τις διακρίσεις της καλύτερης ταινίας του 1982. “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο” παίχτηκε ακόμη στα Φεστιβάλ Σικάγο και Νέας Υόρκης.

Στην ελληνικές αίθουσες προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 30 Ιανουαρίου του 1983. Επαναπροβάλλεται σε επανέκδοση με νέες κόπιες στις 13 Σεπτεμβρίου, από την AMA Films.


ΠΑΟΛΟ & ΒΙΤΟΡΙΟ ΤΑΒΙΑΝΙ
Βιογραφικό Σημείωμα

Ιταλοί σκηνοθέτες και σεναριογράφοι. Ο Πάολο είναι 81 και ο Βιτόριο 83 ετών. Γεννήθηκαν στο χωριό Σαν Μινιάτο της Τοσκάνης. Σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, μουσικολογία και ιστορία της τέχνης ο Πάολο και νομική ο Βιτόριο, αλλά στράφηκαν γρήγορα στον κινηματογράφο. Μεγάλη τους επιρροή θεωρείται ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, του οποίου αργότερα υπήρξαν βοηθοί.

Αρχικά ασχολήθηκαν με την κριτική κινηματογράφου και τη δημιουργία κινηματογραφικών λεσχών στην περιοχή τους. Στη συνέχεια υπήρξαν σκηνοθέτες πολλών ντοκιμαντέρ για την ιταλική τηλεόραση, ενώ γύρισαν και μικρού μήκους ταινίες. Πρώτη τους ταινία είναι το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους “Σαν Μινιάτο” (συνεργάστηκαν στο σενάριο οι Βαλεντίνο Ορσίνι και Τσέζαρε Ζαβατίνι), με θέμα τη ναζιστική θηριωδία που έπληξε το χωριό τους. Το ίδιο θέμα θα τους απασχολήσει αργότερα στην ταινία “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο”.

Το 1962 πραγματοποίησαν το ντεμπούτο τους με τη μεγάλου μήκους ταινία “Ένας άντρας στην Πυρά”, σε συσκηνοθεσία με τον Βαλεντίνο Ορσίνι. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε και στην επόμενη ταινία, τους “Παράνομους του Έρωτα”.

Διακρίνονται για το νεορεαλιστικό τους στυλ, μια και προσλαμβάνουν ερασιτέχνες ηθοποιούς και χρησιμοποιούν το φυσικό φως. Το στυλ αυτό, αρκετά χρόνια αργότερα, το εγκαταλείπουν καθότι εμπόδιζε το καλλιτεχνικό τους όραμα, όπως οι ίδιοι είχαν δηλώσει. Κάθε ταινία των Ταβιάνι μοιάζει σαν ένα κεφάλαιο ενός μεγάλου βιβλίου, που συγγράφουν οι ίδιοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Βαθιά επηρεασμένοι από τις αντιφασιστικές απόψεις και τους διωγμούς που υπέστη ο δικηγόρος πατέρας τους, οι ταινίες τους είναι σε ένα βαθμό αυτοβιογραφικές και εστιάζουν στη βία και την αδικία που υφίστανται οι αδύναμοι και αθώοι. Ένα άλλο κομμάτι που τους απασχολεί είναι να εξετάσουν τον καθοριστικό ρόλο της θρησκείας και της παράδοσης στη ζωή των ανθρώπων.

Ακόμη, διακρίνονται για το ημι-ντοκιμαντερίστικο στυλ τους, που αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στην τελευταία μεγάλη επιτυχία τους, “Ο Καίσαρας πρέπει να Πεθάνει”. Επίσης, ο φιλοσοφικός τους στοχασμός και η μαρξιστική, ουμανιστική και επαναστατική τους ματιά, αποτελούν σημαντικά στοιχεία στην κινηματογράφηση τους. Η αισθητική τους είναι επηρεασμένη από μουσικές φόρμες, και χρησιμοποιούν ως κύριο αφηγηματικό μέσο την ποιητική αλληγορία.

Έχουν γυρίσει περισσότερες από 20 ταινίες για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1960, και συνεχίζουν ακόμη, με αποκορύφωμα τη φετινή βράβευση τους στο Φεστιβάλ Βερολίνου με τη Χρυσή Άρκτο Καλύτερης Ταινίας για το ντοκιουντράμα “Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει”. Είναι υπεύθυνοι για μερικές από τις καλύτερες ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου του 20ου αιώνα.

Θεωρούνται οι τελευταίοι μεγάλοι auteurs του άλλοτε κραταιού ιταλικού κινηματογράφου. Έχουν κερδίσει στην καριέρα τους βραβεία στα Φεστιβάλ Καννών, Βενετίας, Βερολίνου, Μόντρεαλ, Μόσχας, Βαγιαδολίδ, κ.ά.

Φιλμογραφία (Επιλεγμένη)

Ο Καίσαρας πρέπει να Πεθάνει - 2012
Εκλεκτικές Συγγένειες - 1996
Φιορίλε - 1993
Χάος - 1984
Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο - 1982
Πατέρας Αφέντης - 1977
Αλόζανφαν - 1974
Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα - 1972


ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Μια συγκλονιστική ταινία• η άλλη ‘Μεγάλη Χίμαιρα’ του Ζαν Ρενουάρ, δια χειρός των αδελφών Ταβιάνι.
The New Yorker

Βαθιά ρομαντική ιστορία, γεμάτη ένταση και δυνατές εμπειρίες.
Time Out London

Μια ταινία μνήμης που δεν πρόκειται να ξεχάσεις ποτέ.
New York Times

Ανθρώπινη ταινία που διαπερνάται από τις λεπτές γραμμές ενός Πιραντέλλο, ενός Γκέτε, ενός Τολστόι.
The Village Voice

Όμορφη ταινία.
Chicago Sun-Times